رابطه بین خود – شکوفایی ، رضایت از زندگی و نیاز به شناخت در دانش آموزان با استعدادهای درخشان

رابطه بین خود – شکوفایی ، رضایت از زندگی و نیاز به شناخت  در دانش آموزان با استعدادهای درخشان

"سامانه صدای مشاور تحصیلی"

مشاوره دهنده تخصصی مقاله نویسی

برای تماس با مشاورین ما تنها با تلفن ثابت و بدون گرفتن کد، با شماره  9099071613  تماس بگیرید.

 تماس از 8 صبح تا 12 شب

 حتی ایام تعطیل

رابطه بین خود – شکوفایی ، رضایت از زندگی و نیاز به شناخت  در دانش آموزان با استعدادهای درخشان

در سال های اخیر توجه روان شناسان به رویکرد های انسانگرایی و انسان سالم بیشتر شده است. یکی از بنیان گذاران اصلی این حیطه ف آبراهام مازلو است که به تعریف انسانی سالم پرداخته و غایت زندگی را سلامت دانسته است. به نطر او همه ی انسان ها تمایل ذاتی دارند که از استعداد ها و توانایی های بالقوه خود ، بیشترین بهره را ببرند. نام این تمایل " خود-شکوفایی" است. و تنها تعداد اندکی از انسان ]ای سالم می توانن از این تمایل حداکثر استفاده را ببرند. این افراد قادرند استعدادهای خود را بشناسند و برای شکوفا ساختن آن ها تلاش کنند و به سطوح بهینه عملکرد فردی برسند . براساس تعاریف مازلو خود – شکوفایی عبارت است از : جسارت ، خودمختاری ، به سمت تجربه های جدید حرکت کردن ، قابلیت زندگی در حال و این لحظه ، شناخت بالا از خود و خودکنترلی . چنین فردی در میان مردم به کامل بودن و رضایت شخصی از زندگی معروف است.

از نظر مازلو خودشکوفایی به معنای داشتن بیشترین و واضح ترین تجربه ها با بیشتری تمرکز و جذب است . فرد خود- شکوفا بسیار آزاداندیش است و می تواند از هر کس و هر موقعیتی بدون آن که نیاز به کلاس و درس و کتاب داشته باشد، نکات جدید و مثبت بیاموزد. چنین فردی را قوانین درونی کنترل می کنند. ، سالم تر و بهتر زندگی می کند و از تجربه های زندگی عمیقاً لذت می برد. براساس نظر مازلو فرد خود- شکوفا اهداف مشخصی دارد ، برای شناخت آن ها تلاش و به سمتشان حرکت می کند ، او در فکر ساختن آینده است و می تواند بین حال ، آینده و گذشته پیوندی ایجاد کند . فرد خود-شکوفا نیاز زیادی به محرک های ذهنی دارد به طوری که از هوش خود کمک می گیرد و به سمت ناشناخته ها می رود و پذیرش زیادی برای تجربه های جدید دارد.

در بررسی فرایند های شناختی ، مازلو بر این باور است که خود – شکوفایی به سطوح بالاتر و کارآمدتر شناخت مربوط می شود. فرد خود شکوفا واقعیت ها را بهتر می شناسد و قابلیت استدلال زیادی دارد. یکی دیگر از مفاهیم مرتبط به سلامت روان ، سازه روان شناختی بهزیستی ذهنی است ، این سازه در سه حیطه بررسی می شود:

عاطفه مثبت ، عاطفه منفی و رضایت از زندگی . سنجش رضایت از زندگی با دو حیطه دیگر متفاوت است ؛ زیرا جای ارزیابی روان شناختی از عاطفه فرد ، باید به قضاوت شناختی خود او رجوع کرد. رضایت کلی از زندگی به معنای ارزیابی شناختی و آگاهانه افراد از کیفیت زندگی خود به مثابه ی یک کل واحد است که اساس آن بر معیارهای شخصی آن ها قرار دارد . تحقیقات نشان می دهند که عوامل بیرونی مانند محیط یا خانواده موجب رضایت از زندگی نمی شوند. بلکه این مساله به فرد و قضاوت خود او بستگی دارد.

تحقیقات متعدد نشان داده اند که بهزیستی ذهنی ، به طور اعم و رضایت از زندگی و کیفیت زندگی به طور اخص از متغیرهایی هستند که با هوش بالا همبستگی مثبت دارند.محققین گزارش کرده اند که دانش آموزان سرآمد در مقایسه با همسالان عادی خود ، رضایت بیشتری از زندگی دارند و همچنین از سلامت روانی بهتری برخوردارند.

"شناخت " یکی از متغیرهای مهم تاثیرگذار در رضایت از زندگی است ، نیاز به شناخت به صورت یکی از متغیرهای مرتبط با خودشکوفایی مطرح است . این اصطلاح به افرادی اشاره می کند که " ذهن های فعال اکتشافی دارند و با کمک هوش خود ،تجارب را از محیط می گیرند".در اینجا نیاز در واقع به معنای تمایل است و نه نیاز فیزیولوژیک . یکی از مشخصه های این افراد ، تمایل به کسب دانش و درگیر شدن در فعالیت های شناختی و لذت بردن از آن هاست.

افرادی که نیاز به شناخت فراوانی دارند برای تفکر برانگیخته می شوند و تمایل زیادی برای ورود به تجارب پیچیده شناختی دارند.

با توجه به آن چه ذکر آن رفت ، باید گفت که رضایت از زندگی نیاز به شناخت و خودشکوفایی از جمله متغیرهای تشکیل دهنده ی سازه سلامت روانی هستند که توجه به آن در سال های اخیر بنیان روان شناسی مثبت نگر را تشکیل داده است.

تحقیقات متعدد نشان داده اند که این متغیرها با هوش زیاد، همبستگی مثبت و معنی دار دارند.

هدف از پژوهش حاضر به طور کلی بررسی رابطه بین خودشکوفایی ، رضایت از زندگی ، و نیاز به شناخت در دانش آموزان مراکز استعدادهای درخشان شیراز است. برای این منظور ، جست و جو برای پاسخ به سؤالات پژوهشی زیر مد نظر قرار گرفت :

- آیا بین متغیرهای رضایت زندگی ، نیاز برای شناخت و خودشکوفایی رابطه دارد؟

- آیا جنسیت و پایه تحصیلی به صورت تعاملی بر نمرات دانش آموزان در متغیرهای رضایت از زندگی ، نیاز به شناخت و خودشکوفایی دارند؟

روش

آزمودنی های پژوهش حاضر ، دانش آموزان دختر و پسر مراکز راهنمای استعدادهای درخشان شهر شیراز در پایه های تحصیلی اول تا سوم بودند. نمونه مشتمل بر 512 نفر ، 261 نفر دختر و 251 نفر پسر بودند.

ابزار

در این پژوهش برای جمع آوری داده های مورد نیاز از ابزارهای زیر ( موارد الف ، ب ، پ ) استفاده شود.

الف ) مقیاس خود شکوفایی اهواز:

این مقایس ، 25 گویه ای است و در سال 1377 اسماعیل خانی، نجاریان و بهرامی زاده در اهواز آن را ساخته اند. نمرات هر گویه به صورت

صفر ( هرگز)، 1 ( به ندرت ) ، 2 ( گاهی اوقات )، 3 ( اغلب اوقات ) ارزش گذاری شده است و لذا دامنه نمرات از صفر تا 75 نوسان داشت. پرسشنامه به صورت کاغذ – مدادی و زمان اجرای آن حدود 20 دقیقه است . پایان و روایی آن نیز بررسی شده است.

ب) مقیاس چند وجهی رضایت از زندگی دانش آموزان که توسط هیوبند در سال 2001 ساخته ، مورد ارزیابی قرار گرفت.

این مقیاس دارای 40 گویه است که به طور کلی ، پنج حیطه زندگی دانش آموزان را به این صورت در بر می گیرد : 1. خانواده ، 2. دوستان ، 3. مدرسه ، 4. محیط زندگی ، 5. خود . نمره گذاری با یک مقیاس لیکرت سه گزینه ای به صورت " موافقم " ، "نمی دانم " و " مخالفم " بود که به ترتیب نمرات 1 تا 3 به گزینه ها تعلق گرفت . پرسشنامه از نوع مدادکاغذی و زمان اجرای آن تقریباً 30دقیقه است . روایی و پایان این مقیلس بررسی شده است.

پ) مقیاس نیاز به شناخت :

نیاز به شناخت از طریق اجرای مقیاس شناخت 18 گویه ای کاسیولو ، پتی و کائو مورد اندازه گیری قرار گرفت ، نمره گذاری این ابزار مطابق با مقیاس کیلوت 5 گزینه ای از همیشه (4) تا هرگز (0) صورت می گیرد. لذا دامنه نمرات مقیاس می تواند از 0 تا 72 در نوسان باشد. پرسشنامه به صورت مداد کاغذی و زمان اجرای آن تقریباً 15 دقیقه است . روایی و پایایی این ابزار بررسی شده است.

نتایج

تحقق حاضر با هدف بررسی رابطه بین خودشکوفایی، نیاز به شناخت ، و رضایت از زندگی و نیز بررسی تاثیر جنسیت و پایه تحصیلی بر این متغیرها در دانش اموزان دوره راهنمایی مرکز استعدادهای درخشان شیراز صورت گرفت . در این مورد ، یافته ها حکایت از همبستگی مثبت و معنی دار بین متغیرهای خودشکوفایی، نیاز به شناخت ، و رضایت از زندگی داشتند.این مطالب ، نشانگر این نکته است که دانش آموزانی که از فکر کردن و چالش های ذهنی لذت می برند، از زندگی هم راضی ترند. این مساله می تواند هم به معلمان و هم به دانش آموزان کمک کند تا در برنامه های خود به این موضوع توجه نشان دهند.

از آن جا که دانش آموزان دارای نیاز به شناخت بالا ،دارای انگیزشی درونی هستند و از انجام تکالیفی که نیاز به حل مساله دارند ، لذت می برند ، محیط آموزش که به این مسائل توجه کند و آموزش را متناسب با نیازهای این دانش آموزان ارائه دهد می تواند موجبات عملکرد تحصیلی و نمرات درسی بهتر افراد را فراهم آورد و بدین ترتیب ، به رضایت بیشتر دانش آموزان از یادگیری و زندگی به طور کلی منتهی شود ، بنابراین بر لزوم تغییرات اساسی در نظام آموزشی کشور و حرکت از یادگیری سطحی و محفوظات به سمت یادگیری عمیق و آموختن فرایندهای حل مساله تاکید می شود، در واقع با توجه به نیاز زیاد دانش آموزان تیزهوش برای شناخت لازم است این دانش آموزان تحت آموزش هایی قرار گیرند که آن ها را معرض حل مساله و چالش های شناختی قرار می هد ، آموزش باید مسائل متعدد و متنوع را پیش روی دانش آموزان قرار دهد و یافتن پاسخ ها نباید به اطلاعات سطحی اولیه در محیط ، محدود شود.

یافته دیگر تحقق حاضر ، عدم وجود تفاوت معنی دار بین میانگین نمرات دختران و پسران در متغیرهای خود شکوفایی ، رضایت از زندگی و نیاز به شناخت خود می باشد.هم چنین یافته ها نشان می دهد که با افزایش پایه تحصیلی دانش آموزان از میزان نیاز به شناخت و رضایت زندگی به طور کلی و رضایت از مدرسه به طور ویژه در آنان کاسته می شود. در تبیین این مساله شاید بتوان علت را در جو حاکم بر مدارس ویژه استعدادهای درخشان و نیز خانواده های دانش آموزان این گونه مراکز جست و جو کرد .در این باره می توان به عوامل موثری نظیر تاکید بیش از حد معلمان بر محفوظات درسی ، وجود رقابت های شدید و کمتر دوستانه در بین دانش آموزان ، کم توجهی به نیازهای شناختی و عاطفی نوجوانان با استعداد و سرآمد نظیر نیاز به چالش و اکتشاف ، نیاز به همدلی با بزرگترها ، و نیاز به پذیرفته شدن از سوی همسالان اشاره کرد.از سوی دیگر ، نگرش های خاص خانواده های این دانش آموزان و انتظارات بالا و بعضاً غیر واقعی آن ها از فرزندان برای کسب نمراتی برتر با هدف نیل به مدارج عالی تحصیلی و شغلی در آینده نیز از دیگر عوامل موثر قلمداد می شود ، این توقعات موجب درونی شدن معیارهای بالا و رشد شخصیت کمال گرا در فرزندان می شود، این در حالی است که اگر این دانش آموزان در شرایط واقعی زندگی نتوانند به اهداف کمال گرایانه خود دسترسی پیدا کنند ، استرس و فشار روانی زیادی را متحمل می شوند و از آن جا هنوز رشد مهارت های انطباقی و کنار آمدن با موقعیت های استرس زا در آنان کامل نشده لذا طبیعی است که احساس رضایت کلی در آن ها کاهش می یابد.