اسرار عدد 40

اسرار عدد 40

 "سامانه صدای مشاور تحصیلی"

 مشاوره دهنده تخصصي مقالات آموزشی

 برای تماس با مشاورین ما از تلفن ثابت با شماره 9099071613  تماس حاصل فرمایید

تماس از ساعت 8 صبح تا 12 شب

حتي ايام تعطيل

اسرار عدد 40

پاره ای از اعداد، در عالم طبیعت، فرهنگ اقوام و ادیان مختلف و نیز متون دینی اسلامی و غیراسلامی از اهمیت خاصی برخوردارند به گونه ای كه بعضی عقاید، سنن و آداب بر محور آنها چرخیده و همواره مورد توجه بوده اند. این اعداد كه عمدتاً راز و فلسفه اهمیت آن ها در پرده ابهام است را می توان اعداد اسرارآمیز نامید كه مفسران، مورخان و ادیبان هر یك به ذوق خود تفسیری ازآن ها ارائه داده اند كه به یقین هیچ كدام از این نظرات رانمی توان علت قطعی كاربرد آن عدد به شمار آورد. ازجمله این اعداد كه در قرآن ومتون دینی به وفور یافت می شود اعداد چهل، هفت و هفتاد است كه هر یك پژوهشی جداگانه را می طلبند و ما اكنون به بررسی كاربرد و اسرار عدد چهل در حوزه قرآن وحدیث می پردازیم...

در قرآن كریم واژه «اربعین» به معنای «چهل» در چهار آیه و مرتبط با سه موضوع دیده می شود. در سوره احقاف از كمال رشد انسان وچهل سالگی وی یاد می كند كه مفسران راز تأكید بر این سن را ویژگی خاص این دوره سنی می دانند واین دوره ازعمل آدمی را دوران كمال عقلانی، پختگی شخصیتی انسان، تمام شدن حجت خداوند بر انسان و قوی شدن صفات اخلاقی در درون وی می دانند. كه این ویژه گی ها از روایات متعددی كه از معصومین(ع) رسیده نیز به دست می آید به عنوان مثال در حدیثی آمده است: كسانی كه به چهل سالگی می رسند وتوبه نمی كنند شیطان دستی به صورت آنها كشیده می گوید: پدرم فدای رویی كه رستگار نمی شود.
در روایتی دیگر می خوانیم: هنگامی كه بنده به سن 40سالگی می رسد خداوند به دوفرشته مراقب او می گوید: از این پس بر اوسخت بگیرید و همه كارهای كوچك و بزرگ و زیاد وكم او را ثبت كنید.
روایات فوق و دیگر روایات مشابه همه حكایتگر اهمیت خاص چهل سالگی و نقش این دوره از عمر انسان در تكمیل شخصیت وی دارد به گونه ای كه پس از آن امكان تحول درونی او بسیار سخت می گردد.
در كاربردهای دیگر عدد چهل در قرآن، ازچهل سال ممنوعیت ورود بنی اسرائیل به سرزمین مقدس و چهل سال سرگردانی آنان در بیابان و نیز میقات چهل شبه حضرت موسی(ع) سخن به میان آمده است.
به عقیده مفسران چهل سال سرگردانی بنی اسرائیل زمان لازمی برای انقطاع نسل نافرمانی بنی اسرائیل بود كه به اخلاق فاسد خو گرفته بودند. و زمان لازمی بود كه بنی اسرائیل از نادانی خود در مخالفت با حضرت موسی(ع) دست بردارند.
راز میقات چهل شبه موسی(ع) نیز هر چند روشن نیست اما وجود این روایت از رسول خدا(ص) كه فرمود: «هركس چهل روز اعمال خود را برای خدا خالص گرداند چشمه های حكمت از قلبش بر زبانش جاری می شود.» باعث شده دانشمندان مسلمان به ویژه آنانكه دارای مشرب عرفانی هستند به عدد 40 در زمینه خودسازی با دیده اهمیت بنگرند، وبرای این عدد در فعلیت یافتن استعدادهای انسان وكامل شدن ملكات اخلاقی و پیمودن درجات معرفت تأثیری ویژه قایل شوند هر چند به قول مرحوم صدرالمتألهین شیرازی فقط پیامبران واولیای الهی از راز تعیین عدد چهل باخبرند.
مركز فرهنگ و معارف قرآن

اسرار عدد چهل در قران وروایات بیان شده که به عدد چهل زیاد پردازش شده که با بکار بستن آن , امور به نتیجه می رسند .

امام صادق فرمودند: هرکس از شیعیان ما چهل حدیث را حفظ خداوند در فردای قیامت عالم فقیه مبعوث می کند و او را عذاب نمی کند.

حضرت رسول خدا (ص) فرمود : هر بنده ای که چهل صباحبا خلوص نیت وعمل بدرگاه خداوند برود،چشمه های حکمت (وعقل وفهم ومعرفت واحکام دین ) از قلب او بزبانش جاری شود .

حضرت باقر (ع) هیچ بنده ای چهل روز ایمان خود را برای خدا خالص ننمود مگر اینکه خدا او را به مقام زهد رسانید ودر دنیا ودرد ودرمانش را به او نشان داد وحکمت را در قلبش ثابت وبه زبانش جاری ساخت .

اسلام را عقیده بر این است که عمل مخلصانه جان را حیاتی روحانی می بخشد ونور عرفان وصفا را در اعماق جان می درخشاند وهر گاه که انسان خویش را چهل روز برای خدا خالص گردانده چشمه های بر وبرکت نور وحکمت از عمق جان او می جوشد واز آبشار زبان بردامن دشت دلها می ریزد .

رسول خدا فرمود کسی که چهل سال عمر کند از سه نوع بلا سالم می شود:دیوانگی خوره پیسی سخت گیری فرشتگان برچهل سالگان امام صادق (ع) فرمود : به راستی بنده ی خدا تا چهل سال نشده در وسعت است و چون به چهل سال رسید خداوند به دو فرشته وی وحی کند که من به بنده خود عمر بیش دادم براوسختی وشدت کنید واو را خوب بپائید وکم وبیش وکوچک وبزرگ کارهایش را بنویسید .

ارتکاب چهل گناه کبیره

حدیث از امام صادق که امیر المومنین (ع) فرمود : هیچ بنده ای نیست مگر اینکه چهل لطف وتوفیق از ناحیه ی خداوند دارد تا اینکه چهل گناه کبیره مرتکب شود زمانیکه چهل گناه کبیره کرد

پرده ها و الطاف خدا برداشته شود خدا به ملائکه وحی فرماید با بال وپر خود بنده مرا بپوشانید (واورا حفظ کنید ) پس ملائکه او را با پرهای خود می پوشانند ، پس بنده تمام گناهان را انجام می دهد تا اینکه مردم او را با اعمال قبیح او تعریف وگفتگو نمایند ملائکه گویند خدایا این بنده تو تمام گناهان را عمل کرد وما از اعمال او حیا می کنیم پس خداوند به آنها وحی نماید بالهای خود را بردارید واز او کنار روید.

سرار عدد چهل در قران وروایات بیان شده که به عدد چهل زیاد پردازش شده که با بکار بستن آن , امور به نتیجه می رسند .

امام صادق فرمودند: هرکس از شیعیان ما چهل حدیث را حفظ خداوند در فردای قیامت عالم فقیه مبعوث می کند و او را عذاب نمی کند.

حضرت رسول خدا (ص) فرمود : هر بنده ای که چهل صباحبا خلوص نیت وعمل بدرگاه خداوند برود،چشمه های حکمت (وعقل وفهم ومعرفت واحکام دین ) از قلب او بزبانش جاری شود .

حضرت باقر (ع) هیچ بنده ای چهل روز ایمان خود را برای خدا خالص ننمود مگر اینکه خدا او را به مقام زهد رسانید ودر دنیا ودرد ودرمانش را به او نشان داد وحکمت را در قلبش ثابت وبه زبانش جاری ساخت .

اسلام را عقیده بر این است که عمل مخلصانه جان را حیاتی روحانی می بخشد ونور عرفان وصفا را در اعماق جان می درخشاند وهر گاه که انسان خویش را چهل روز برای خدا خالص گردانده چشمه های بر وبرکت نور وحکمت از عمق جان او می جوشد واز آبشار زبان بردامن دشت دلها می ریزد .

رسول خدا فرمود کسی که چهل سال عمر کند از سه نوع بلا سالم می شود:دیوانگی خوره پیسی سخت گیری فرشتگان برچهل سالگان امام صادق (ع) فرمود : به راستی بنده ی خدا تا چهل سال نشده در وسعت است و چون به چهل سال رسید خداوند به دو فرشته وی وحی کند که من به بنده خود عمر بیش دادم براوسختی وشدت کنید واو را خوب بپائید وکم وبیش وکوچک وبزرگ کارهایش را بنویسید .

ارتکاب چهل گناه کبیره

حدیث از امام صادق که امیر المومنین (ع) فرمود : هیچ بنده ای نیست مگر اینکه چهل لطف وتوفیق از ناحیه ی خداوند دارد تا اینکه چهل گناه کبیره مرتکب شود زمانیکه چهل گناه کبیره کرد پرده ها و الطاف خدا برداشته شود خدا به ملائکه وحی فرماید با بال وپر خود بنده مرا بپوشانید (واورا حفظ کنید ) پس ملائکه او را با پرهای خود می پوشانند ، پس بنده تمام گناهان را انجام می دهد تا اینکه مردم او را با اعمال قبیح او تعریف وگفتگو نمایند ملائکه گویند خدایا این بنده تو تمام گناهان را عمل کرد وما از اعمال او حیا می کنیم پس خداوند به آنها وحی نماید بالهای خود را بردارید واز او کنار روید. 

حضرت امیرالمومنین علی علیه السلام فرمود : هر کس نابینایی را که راه می رود در راه هموار وصاف چهل قدم راه ببرد ،اگر تمامی کوههای روی زمین طلا شود به ثواب یک جای سوزن راه بردن آن نابینا کفایت نمی کند ،واگر آن نابینا را در زمین ناهموار وخطرناک راه ببرد واو را از مهلکه وجای خطرناک بگذارند ،وسعت میزان ثوابهای خود را در روز قیامت می بیند که از صد هزار مرتبه از دنیا زیادتر است ،ومقدار ووزن ثوابهای او از وزن گناههای او بیشتر آید وگناهانش را محو می کند ،وخداوند متعال او را در بالاترین درجات بهشت جادهد.

ایرانیان باستان گاه‌شماری خود را بر اساس چهل روز، چهل روز تقسیم کردند.در فرهنگ ایرانیان و نیاکان ما عدد چهل مانند عدد شش و دوازده قداست خاصی دارد. (برعكس سیزده كه نحس است)

واژه‌های «چله نشستن»، «چل چلی» و در طبرستان واژه‌های «پیرا چله،‌ گرما چله» نشانه اهمیت این عدد در میان فرهنگ ایرانی است.

آنها در اصل ماه را به چهل روز تقسیم کردند و نه ماه داشتند. اما پس از مدتی این روزها به سی روز تغییر پیدا کرد و ماه سی روزه شد.

هر کسی سوره ی حمد را 40 مرتبه قرائت کند و به اب بدمد سپس ان را به روی شخصی که تب دارد بریزد خداوند او را شفا می دهد. 

هرکس شراب بخورد تا چهل روز نمازش قبول نمی شود سرانجام شارب الخمر پیامبربه امام علی(ع) فرمودند:نمازشارب خمر تاچهل روز قبول نیست واگر در داخل چهل روز بمیرد کافر مرده است در روایات دیگری امده است که اگربمیرد ،ازنوع مردن جاهلیت است.

از امام باقر روایت شده هرکسی بعداز وضو آیه الکرسی بخواند خداوند عطا می کند به او ثواب چهل سال عبادت واو رادربهشت در درجه ی چهلم جا می دهد وباچهل حوریه اورا ترویج می کند

درعظمت آیۀ الکرسی همین بس که پیامبر فرمود:آیه الکرسی ،آیتی از گنج عرش فرود آمده است وفرمودند هر کسی آیۀالکرسی را در هر سرایی بخواند تا چهل شبانه روز هیچ جادویی در آن راه نیابد وامام محمد باقر (ع) فرمودند :هر که آیۀ الکرسی را بخواند خداوند متعال هزار مکروه از مکاره دنیا وهزار مکروه از مکاره آخرت از او بگرداند که خوارترین مکاره دنیا فقر وخوارترین مکاره آخرت عذاب قبر باشد .

از امام صادق (ع)نقل شده است که هر کس چهل صباح دعای عهد را بخواند ا یاوران قائم ما باشد واگر پیش از ظهور آن حضرت بمیرد خداوند متعال او را از قبر بیرون آورد که در خدمت آن حضرت باشد وخداوند به هر کلمه هزار حسنه او را کرامت فرماید وهزار گناه از او محو کند .

امام صادق (ع)فرمودند:زمانی که مومن آیۀ الکرسی را بخواندوثوابش را برای اهل قبور قرار دهد خداوند از هر حرفی ملکی گرداند که خدا را بر او تسبیح کند تا روز قیامت وبه او مزد 60 پیامبر دهد وخدا در هر قبری از مشرق تا مغرب چهل شمع از نور داخل کند وقبرهای آنها را وسعت دهد .

رسول خدا فرمودند:کسی که برود به منزل اقوام و خویشان و تحفهای ببرد تا صله رحم نماید خداوند به او اجر صد شهید عطا می فرماید و به هر قدم که برداشته چهل هزار حسنه می نویسد وچهل هزار سیئه محو نماید و چهل هزار درجات اورا بلند نماید ومثل این است که صد سال خداوند را عبادت نموده وبا اعتقاد وخلوص وامید صبر نموده است.

پیامبر فرمودند:چون مرا به آسمان دنیا بردند قصری از یک پارچه گوهر سرخ دیدم وآن قصر چهل در داشت بالای هر دری جای بلندی بود که چهل فرش سندس واستبرق آنجاافکنده شده بودند وبالای هر فرشی حور العینی نشسته ،از جبرئیل سوال نمودم این قصر از کیست ؟

گفت : از کسی که بعد از نمازصبح چهل باربگوید یا باسط الیدین بالرحمۀ ...

وچون به آسمان چهارم رسیدم قصری که دیوارهای آن را زمرد وزبرجد بود گذر کردم که آن قصر 1400 در داشت بر هر دری هزار علم نصب بود ودر زیر هر علمی هزار حوریه نشسته که مانند ماه تابان بود از جبرئیل سوال نمودم این قصر از کیست ؟ گفت : از آن کسی که بعداز نماز مغرب چهل بار بگوید : یا کریم العفو انشر علی رحمتک یا ارحم الراحمین.

رمز و رازهای عدد چهل از منظرقرآن و روایات

    عدد چهل در فرهنگ دینی و اسلامی در میان سایر اعداد از جایگاه ویژه ای برخوردار است.

    به راستی راز و رمز آن چیست. آیا صرفاً یك اعتبار و قرارداد است كه برای هر عددی می توانست درنظر گرفته شود و یا اینكه از یك پشتوانه تكوینی و تكاملی روند حركت انسان در ابعاد مادی و معنوی برخوردار است. دراین رابطه بهترین منابعی كه حق مطلب را در تبیین رموز عدد چهل ادا می كند آیات شریفه قرآن و روایات معصومین(ع) است كه مركز فرهنگ و معارف قرآن در مقاله حاضر در مقام بیان این مطلب برآمده كه با هم آن را از نظر می گذرانیم.

    شكل گیری شخصیت انسان

    اهمیت چهل سالگی انسان قابل انكار نیست، چنانكه در روایات متعددی از پیامبر «ص» و معصومان آمده است: هنگامی كه بنده به چهل سالگی می رسد خداوند به دو فرشته مراقب او می گوید: ا زاین پس بر او سخت بگیرید و همه كارهای كوچك و بزرگ و زیاد و كم را ثبت كنید. این روایات همه از این حقیقت خبر می دهند كه شخصیت انسان تا چهل سالگی شكل گرفته و از آن پس تحولات درونی در او سخت تر می شود.

    مشرب عرفا

    دانشمندان مسلمان بویژه آنان كه مشرب عرفانی دارند، به عدد چهل در زمینه خودسازی به دیده اهمیت می نگرند و برای این عدد در فعلیت یافتن استعدادهای انسان و كامل شدن ملكات اخلاقی و پیمودن درجات معرفت تاثیری ویژه قائل هستند.

    منظرقرآن

    عدد چهل یا اربعین، از موضوعاتی است كه در قرآن و روایات از جایگاه ویژه ای برخوردار است و تاكنون كتاب های فراوانی درباره آن نوشته شده است. در قرآن كریم این واژه در چهار آیه و مرتبط با سه موضوع دیده می شود:

    1- در آیه 15 سوره احقاف از چهل سالگی انسان یاد شده و این كه خداوند به همه انسان ها درباره نیكی به پدر و مادر سفارش كرده است؛ اما فقط نیكوكاران به این سفارش الهی عمل و به پدر و مادر خود نیكی می كنند و این نیكی را تا رسیدن به رشد كامل خود و رسیدن به چهل سالگی ادامه می دهند؛ آن گاه در چهل سالگی دعا می كنند و از خداوند توفیق می طلبند تا در برابر نعمت هایی كه خود و پدر و مادرشان از آن برخوردار بوده اند، شكرگزار او باشند:«و وصینا الانسان بوالدیه احسانا حملته امه كرها و وضعته كرها و حمله و فصاله ثلاثون شهرا حتی اذا بلغ اشده و بلغ اربعین سنه قال رب اوزعنی ان اشكر نعمتك التی انعمت علی و علی والدی و ان اعمل صالحا ترضاه و اصلح لی فی ذریتی انی تبت الیك و انی من المسلمین».

    2- در آیه 26 مائده از چهل سال ممنوعیت ورود بنی اسراییل به سرزمین مقدس و چهل سال سرگردانی آن ها در قطعه ای از زمین خبر داده است:«قال فانها محرمه علیهم اربعین سنه یتیهون فی الارض فلا تاس علی القوم الفاسقین». این ممنوعیت پس از آن بود كه موسی به قومش برای ورود به سرزمین مقدس فرمان داد؛ اما بنی اسراییل به این دلیل كه در آنجا مردمی جبارند، ازاطاعت موسی سر باز زدند وگفتند: تا آنان از آن جا بیرون نروند، ما هرگز وارد آن شهر نمی شویم. در تورات نیز داستان سرگردانی بنی اسراییل ذكر شده است.

    3- آیه 51 بقره نیز از میقات چهل شبه موسی خبر می دهد:«و اذ واعدنا موسی اربعین لیله » كه در آیه 142 اعراف به این صورت تفصیل داده شده است:«و واعدنا موسی ثلاثین لیله و اتممناها بعشر فتم میقات ربه اربعین لیله ». مفسران برآنند كه آن چهل شب در سی شب ذی القعده و دهه اول ذی الحجه بوده است؛ چنان كه در روایاتی از امام صادق (ع) نیز بر این تعیین دلالت دارد؛ اما آلوسی بدون استناد به دلیلی، این احتمال را كه میقات در سی روز ذی الحجه و دهه اول محرم بوده نیز نقل كرده است. میقات چهل روز و چهل شبه موسی در تورات آمده است.

    راز عدد چهل: مفسران در ذیل هر یك از آیات پیشین درصدد بر آمده اند رازی متناسب با موضوع را برای عدد چهل بیان كنند. در آیه 15 احقاف از كمال رشد انسان و چهل سالگی وی یاد شده است. بیش تر مفسران، كمال رشد را در 33 سالگی می دانند؛  ولی برخی آن را در همان چهل سالگی دانسته اند. بنابه روایتی از امام صادق (ع) انسان در 33 سالگی به رشد كامل جسمانی خود می رسد و این رشد تا چهل سالگی ثابت است و از آن پس، بدن رو به كاستی می رود. در هر صورت برخی، سر تأكید آیه بر چهل سالگی را این دانسته اند كه از یك سو معمولاً عقل انسان در این سن كامل می شود و در همین زمان حجت خداوند بر او تمام شده، جهالت جوانی از وی فاصله گرفته، حق واجب خداوند را در نیكی به پدر و مادر می شناسد و از سوی دیگر در چهل سالگی صفات اخلاقی در وی قوی شده، از آن پس به آسانی از او جدا نمی شود.

    منظرروایات

    آن چه قابل انكار نیست، اهمیت این مرحله از عمر انسان است؛ چنان كه در روایات متعددی از پیامبر(ص) و معصومان آمده است هنگامی كه عمربنده به چهل سالگی می رسد، خداوند به دو فرشته مراقب او می گوید: از این پس بر او سخت بگیرید و همه كارهای كوچك و بزرگ و زیاد و كم او را ثبت كنید. در حدیث آمده است: كسانی كه به چهل سالگی می رسند و توبه نمی كنند، شیطان دستی به صورت آنها كشیده، می گوید: پدرم فدای رویی كه رستگار نمی شود. این روایات همه از این حقیقت خبر می دهد كه شخصیت انسان تا چهل سالگی شكل گرفته، و از آن پس، تحولات درونی در او سخت تر می شود؛ البته در حدیثی از امام صادق(ع) نیز آمده كه خداوند افراد چهل ساله را گرامی می دارد. این روایت شاید دستوری اخلاقی برای رعایت احترام اشخاصی باشد كه دارای عمری چهل سال و بیش تر از آن هستند.

    آلوسی درباره سر چهل سال سرگردانی بنی اسرائیل می گوید: چهل سال، زمان لازمی بود كه بنی اسرائیل از نادانی خود در مخالفت با موسی(ع) دست بردارند. برخی دیگر نیز چهل سال را زمان لازم برای انقضای نسل نافرمان بنی اسرائیل - كه به اخلاق فاسد خو گرفته بودند - و نیز ظهور نسل جدید از آنان دانسته و برآنند كه پس از آن زمان، نسل جدید بنی اسرائیل وارد سرزمین مقدس شد.

    راز میقات چهل شبه موسی نیز روشن نیست؛ اما وجود این روایت از رسول خدا كه فرمود: هر كس چهل روز اخلاص ورزد و اعمال خود را برای خدا خالص گرداند، چشمه های حكمت از قلبش بر زبانش جاری می شود: « من اخلص لله اربعین صباحا جرت ینابیع الحكمه من قلبه علی لسانه» در كنار دو آیه میقات، سبب شده تا دانشمندان مسلمان، به ویژه آنان كه مشرب عرفانی دارند؛ به عدد چهل در زمینه خودسازی با دیده اهمیت بنگرند و برای این عدد در فعلیت یافتن استعدادهای انسان و كامل شدن ملكات اخلاقی و پیمودن درجات معرفت تأثیری ویژه قایل شوند. صدرالمتألهین شیرازی بر آن است كه فقط پیامبران و اولیای الهی از راز تعیین عدد چهل باخبرند؛ سپس به نقل نكته ای لطیف از سهروردی، صاحب عوارف المعارف درباره راز آن می پردازد كه خدای سبحان، گل آدم را در چهل روز سرشت؛ چنان كه در حدیث آمده: «خمرت طینه آدم بیدی اربعین صباحا» و او را به گونه ای متناسب با عالم شهادت و غیب آفرید و در هر صباح كه مرتبه ای از قوا و طبقه ای از اعضا را برای آبادانی جنبه شهادت (دنیایی) وی در او به ودیعه نهاد بین او و عوالم غیبی حجابی پدید آورد و او را به نوعی از ساحت قدس الهی دور كرد؛ بنابراین برای بیرون آمدن وی از این حجاب ها و نزدیك شدن به آن ساحت یك اربعین اخلاص در عمل لازم است. وی در ادامه، همین نكته را منشأ تعیین عدد چهل (چله نشینی ها) برای خلوت ها و ریاضت های عارفان دانسته است.  هم چنان كه روایت پیشین، توجه عارفان را به خود جلب كرد، نقل حدیث دیگری از رسول خدا(ص) كه فرمود: هركس از امت من چهل حدیث مورد نیاز مردم در امور دین را حفظ كند، خداوند او را در روز قیامت فقیه و دانشمند برمی انگیزد.

مشاورین سامانه صدای مشاور تحصیلی پاسخگوی سوالات شما پیرامون مسائل درسی  و کاری شما می باشند