بررسی و مروری بر تحقیقات انجام شده فنیل کتونوری PKU

 

چکیده:
به عقيده پژوهشگران، مشكلات و دردسرهاي اقتصادي ناشي از ناهنجاريهاي مادرزادي تنها بخشي از آسيبهايي است كه اين بيماريها به خانواده ها و جوامع وارد مي كنند، در حالي كه بخش مهم ديگر، مشكلات رواني و اجتماعي و عاطفي حاصل از آنهاست. در ضمن وجود اين بيماران باعث مي شود بخش مهمي از نيروهاي بهداشتي و بودجه و اعتبارات درماني جوامع صرف آنان شود و به ديگر بخشهاي جامعه كمتر اختصاص يابد، به همين دليل هرگونه تلاش براي كاستن از ميزان اين نقايص در نهايت به نفع كل جامعه خواهد بود.

ﻓﻨﻴﻞ ﻛﺘﻮﻧﻮري ﻳﻚ ﺧﻄﺎي ﻣﺘﺎﺑﻮﻟﻴﺴﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻧﻘﺺ در آﻧﺰﻳﻢ ﻓﻨﻴﻞ اﻻﻧﻴﻦ ﻫﻴﺪروﻛﺴﻴﻼز ﻛﻪ ﻓﻨﻴﻞ اﻻﻧﻴﻦ را ﺑﻪ ﺗﻴﺮوزﻳﻦ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ اﻳﺠﺎد ﻣﻲ ﺷﻮد. ﻛﻤﺒﻮد اﻳﻦ آﻧﺰﻳﻢ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﻓﺰاﻳﺶ ﺳﻄﺢ ﻓﻨﻴﻞ اﻻﻧﻴﻦ ﺧﻮن ﻣﻲ ﺷﻮد. این بیماری از حدود ۴۰ سال پیش شناخته شده و امروزه یک بیماری کنترل شده است. تظاهرات باليني بيمار تا ۶- ۵ ماهگي بسيار گمراه کننده است. متاسفانه تشخيص اغلب ، زماني اتفاق مي افتد که بيماري منجر به عقب ماندگي ذهني کودک شده است و ضايعه مغزي به وجود آمده درمان ناپذير شده است.بنابراين تنها و بهترين راه تشخيص اين بيماري اندازه گيري غلظت خوني «في» در بدو تولد نوزاد است. اين آ زمايش بايد هرچه زودتر در روزهاي اول تولد انجام شود، زيرا تاخير در تشخيص بيماري از هفته سوم به بعد خطرناک است و ممکن است صدمات مغزي به معلوليت دائم منتهي شود.
-
مقدمه:
PKUr که مخفف عبارت PHENYL KETONURIA فنيل کتونوري است، ازجمله بيماري هاي ژنتيکي است که به علت کمبود نوعي آنزيم در کبد نوزادان به وجود مي آيد. چون در ادرار مبتلايان ماده اي به نام فنيل کتون وجود دارد به همين دليل بيماري را فنيل کتونوري ناميده اند.
ﻓﻨﻴﻞ ﻛﺘﻮﻧﻮري ﺷﺎﻳﻊ ﺗﺮﻳﻦ ﻓﺮم ﻳﻚ ﺑﻴﻤﺎري autosomal recessive ﺑﻨﺎم ﻫﻴﭙﺮ ﻓﻨﻴﻞ آﻻﻧﻴﻨﻨﻤﻴﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻌﻠﺖ ﻛﻤﺒﻮد ﻳﺎ ﻋﺪم ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ آﻧﺰﻳﻢ ﻓﻨﻴﻞ آﻻﻧﻴﻦ ﻫﻴﺪروﻛﺴﻴﻼز اﺳﻴﺪ در ﻛﺒﺪ، آﻣﻴﻨﻪ ﺿﺮوري ﻓﻨﻴﻞ آﻻﻧﻴﻦ ﺑﻪ ﺗﻴﺮوزﻳﻦ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻧﺸﺪه و ﺳﺒﺐ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﺰﻣﻦ ﻓﻨﻴﻞ آﻻﻧﻴﻦ ﺧﻮن و ﻏﻴﺮ ﭘﻴﺪاﻳﺶ ﻋﻮارﺿﻲ از ﺟﻤﻠﻪ آﺳﻴﺐ ﻣﻐﺰي ﻣﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﮔﺸﺖ ﺷﻮد . ﻓﻨﻴﻞ ﻛﺘﻮﻧﻮري ﻳﻚ ﺧﻄﺎي ﻣﺘﺎﺑﻮﻟﻴﺴﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻧﻘﺺ در آﻧﺰﻳﻢ ﻓﻨﻴﻞ اﻻﻧﻴﻦ ﻫﻴﺪروﻛﺴﻴﻼز ﻛﻪ ﻓﻨﻴﻞ اﻻﻧﻴﻦ را ﺑﻪ ﺗﻴﺮوزﻳﻦ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ اﻳﺠﺎد ﻣﻲ ﺷﻮد. ﻛﻤﺒﻮد اﻳﻦ آﻧﺰﻳﻢ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﻓﺰاﻳﺶ ﺳﻄﺢ ﻓﻨﻴﻞ اﻻﻧﻴﻦ ﺧﻮن ﻣﻲ ﺷﻮد. [1]
اختلال اصلی در این بیماری، تجمع اسید آمینه فنیل آلانین در مایعات بدن و سیستم عصبی است. تجمع این اسید آمینه به دلیل عدم وجود آنزیم مورد نیاز برای تبدیل فنیل آلانین به تیروزین رخ می‌دهد. تجمع غیرطبیعی این اسید آمینه در بدن کودک، خطرناک است و منجر به بروز اختلالاتی در مغز و پوست می‌شود. این بیماری از طریق ژنهای مغلوب وکروموزوم های معمولی از والدین به کودک منتقل می شود وموجب بروزعقب ماندگی نسبتاً شدیدمی گردد. دراین بیماری اسیدآمینه فنیل آلانین که درموادچربی زیاد یافت می شود دچارعدم سوخت وسازشده و مقدارآن درخون افزایش می یابد. نوزاد مبتلا به علت کمبود آنزيم مخصوصي در کبد خود، قادر به هضم فنيل آلانين نيست. ﺑﺪون درﻣﺎن اﻏﻠﺐ ﺑﻴﻤﺎران دﭼﺎر ﻋﻘﺐ اﻓﺘﺎدﮔﻲ ذﻫﻨﻲ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ. ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ درﻣﺎن ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻧﻮزادان در ﺧﻼل دو ﻫﻔﺘﻪ اول زﻧﺪﮔﻲ ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎي ﺑﻴﻤﺎري را ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲ دﻫﺪ و ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ رﺷﺪ و ﻧﻤﻮ ﻃﺒﻴﻌﻲ در ﻧﻮزاد ﻣﻲ ﺷﻮد .[5- 2]