کمیسیون پزشکی معافیت معلولیت

برطبق ماده 6 قانون جامع حمايت از حقوق معلولان يكي از فرزندان اوليايي كه خود ناتوان و معلول بوده (هر دو يا يكي از آنها معلول باشد) و يا حداقل دو نفر از فرزندان آنها ناتوان و معلول باشد از انجام خدمت وظيفه عمومي معاف مي گردد.

همچنين همسراني كه زن ناتوان و معلول خود را سرپرستي مي نمايند مادامي كه سرپرستي همسر ناتوان و معلول را برعهده داشته باشند از انجام خدمت وظيفه عمومي معاف مي گردند.

و نيز مطابق با ماده 9 عفو مقام معظم رهبري، كليه خانواده هايي كه داراي فرزند معلول جسمي، ذهني و روحي بوده و داراي يك فرزند ذكور سالم بالاي 18 سال باشند آن فرزند سالم مشمول از خدمت معاف مي گردد.

 معلول فردي است كه به تشخيص كميسيون پزشكي سازمان بهزيستي بر اثر ضايعه جسمي، ذهني ، رواني يا توأم اختلال مستمر و قابل توجهي در سلامت و كارايي عمومي وي ايجاد گردد و موجب كاهش استقلال فرد در زمينه هاي اجتماعي و اقتصادي شود که در ادامه مطالبي را در مورد نحوه تعيين معلوليت توسط کميسيون پزشکي اورده ايم.

اختلال جسمي حركتي، اختلال ذهني، اختلال بينايي، اختلال شنوايي، اختلال گفتاري ، اختلال اعصاب و روان و...از جمله  دسته بندي هاي معلوليت هاست.

نکات قابل توجه :

1) در ماده 6 در صورت معلول بودن خواهر و برادر، مي بايست معلولين مجرد باشند و در صورت متأهل بودن آنان فرد مشمول نمي توانداز اين قانون استفاه كند.

2) در صورت وجود بيش از يك فرزند ذكور سالم بالاي 18 سال استفاده از ماده 9 امكانپذير نمي باشد.

3) خانواده هايي كه فرزند معلول آنها در مراكز توانبخشي شبانه روزي نگهداري مي شوند نمي توانند از ماده 9 استفاده كنند و در صورت ترخيص از مراكز نيز تا پنج سال حق پذيرش در مراكز شبانه روزي سراسر كشور را ندارند.

4) در ماده 6 در صورت معلوليت پدر يا مادر يا هر دو در صورتي كه در مراكز شبانه روزي باشند فرد مشمول مي تواند از قانون فوق استفاده كند ليكن در صورت معلوليت خواهر و برادر حداقل يكي از آنان بايد در خانواده نگهداري شود تا استفاده از اين قانون امكانپذير باشد.

5) استفاده معلولين از مراكز روزانه توانبخشي محدوديتي در استفاده از قانون 6 و 9 ايجاد نمي كند.

6) مشمولين داراي فرزند معلول نيز مي توانند از ماده 6 طبق ضوابط جهت معافيت استفاده كنند.

نحوه اقدام براي گرفتن معافيت معلوليت

سازمان بهزيستي هر استان جهت اجراي دو ماده قانوني فوق، كميسيونهاي تخصصي متشكل از پزشكان و كارشناسان خبره تشكيل داده است كه پس از تشكيل پرونده توانبخشي معلول در اداره بهزيستي شهرستان محل سكونت خود، معلول و مشمول جهت شركت در يكي از دو كميسيون معرفي مي شوند. پس از تأييد و تعيين شدت معلوليت در اين كميسيونها موارد زير انجام مي شود:

1) در ماده 6 يكي از نسخه هاي  فرم به همراه مدارك لازم توسط مشمول به دفاتر پليس 10 + تحويل داده مي شود و يک نسخه توسط رابط سازمان بهزيستي بعنوان تأييديه به مراكز وظيفه عمومي تحويل مي گردد. در اين ماده، حضور معلول و مشمول در كميسيون پزشكي نظام وظيفه جهت تأييد نهايي الزامي است و پس از ان كارت معافيت صادر مي شود.

2) در ماده 9 يكي از نسخ فرم به همراه مدارک توسط مشمول به دفاتر پليس + 10تحويل داده مي شود و يک نسخه جهت تأييد نهايي معاون توانبخشي سازمان بهزيستي كشور توسط رابط سازمان بهزيستي استان به بهزيستي كشور ارسال مي شود و پس از ارسال اين تأييديه به مركز وظيفه عمومي ، كارت معافيت صادر ميگردد.

دستورالعمل اجرايي تعيين معلوليت 

در اجراي تبصره ماده يک دستورالعمل نحوه تشکيل و شرح وظايف کميسيونهاي پزشکي تشخيص معلوليت مصوب شوراي معاونين سازمان بهزيستي کشور، دستورالعمل اجرايي آن به شرح ذيل ابلاغ مي‌گردد.

تعاريف:

عملکرد بدن: عبارت  از عملکردهاي فيزيولژيکي دستگاههاي مختلف بدن مي باشد.

ساختارهاي بدن: بخش هاي تشريحي بدن نظير اندامها ، اعضا و اجزاي ان ها مي باشد.

اختلال ها: شامل مشکلات عملکردي در بدن يا ساختار ، نظير انحراف واضح يا فقدان مي باشد.

مشارکت: انجام وظيفه يا عمل به وسيله فرد است.

ناتواني : عبارت است از هرگونه محدوديت و يا فقدان در انجام يک فعاليت اعم از رفتار، ارتباط و ساير مهارت هاي روزمره زندگي .

تبصره 1: طبق تعريف در قانون جامع حمايت از حقوق معلولان، منظور از معلول فردي است که به تشخيص کميسيون پزشکي سازمان بهزيستي بر اثر ضايعه جسمي ، ذهني، رواني يا توام اختلال مستمر و قابل توجهي در سلامت و کارايي عمومي وي ايجاد گردد و موجب کاهش استقلال فرد در زمينه هاي اجتماعي و اقتصادي شود.

ماده 1:‌ تعيين شدت معلوليت موضوع اين دستورالعمل به منظور سطح‌بندي خدمات و تعيين ميزان بهره‌مندي افراد معلول از خدمات مورد نظر قانون جامع معلولين مصوب مورخ16/2/83 مجلس شوراي اسلامي ميباشد.

ماده 2: معلوليت‌ها به 6 گروه عمده و شايع ذيل طبقه بندي مي شوند:

  1ـ اختلالات جسمي، حرکتي  

   2ـ اختلالات ذهني    

  3ـ اختلالات بينايي   

  4ـ اختلالات شنوايي 

  5ـ اختلالات گفتاري  

  6ـ اختلالات  اعصاب و روان

ماده 3: شدت معلوليت هر گروه بر اساس روش رتبه‌اي بوده و در چهار سطح،خفيف، متوسط، شديد و خيلي شديد مشخص مي‌گردند.

ماده 4: شدت معلوليت هر گروه بر مبناي اختلالات عملکرد  و ساختار بدن  (body function & structure) تعيين مي‌گردد.

ماده 5: شدت معلوليت گروه افراد داراي اختلالات جسمي‌ ـ حرکتي: 

1ـ خفيف: 

2ـ متوسط 

3ـ شديد:  

4ـ خيلي شديد:

 تبصره 2: در مورد dwarfism  ،nanism ،کوتاهي اندام تحتاني و deformity انگشت شدت معلوليت بر اساس عدم کارايي و از کار افتادگي فردي و نظر کارشناسي تعيين گردد.

تبصره3:  افراد داراي صرع بزرگ(صرع غير قابل کنترل با دارو) از نظر شدت معلوليت در گروه شديد  قرار مي گيرند.

ماده 6: شدت معلوليت گروه افراد داراي اختلالات ذهني:

1ـ خفيف:  

2ـ متوسط: 

3ـ شديد:  

 4ـ خيلي شديد:

-معلولين ذهني با بهره‌هوشي IQ  بين 70ـ51 ـ معلولين ذهني با بهره هوشي IQ بين 50ـ36 

 ـ معلولين ذهني با بهره هوشي 35 (IQ)-21 

 ـ معلولين ذهني با بهره‌هوشي (IQ) کمتر از 20 

تبصره4:  تعيين ميزان بهره هوشي بر مبناي تست‌هاي وکسلر، ريون و وين لند مي‌باشد.

تبصره 5:  چنانچه افراد داراي  اختلالات ذهني همراه با اختلالات رفتاري ( بطورهمزمان) باشند، تقسيم بندي فوق با يک درجه بالاتر  برايشان منظور مي گردد.

ماده 7: شدت معلوليت گروه افراد داراي اختلالات بينايي:

1ـ خفيف:

 2ـ متوسط 

3ـ شديد:  

  4ـ خيلي شديد:

ـ فقدان يک چشم و چشم ديگر سالم

- يک چشم داراي ميدان بينايي بين 45 تا 20 درجه داشته باشد. ـ هر دو چشم ديدي در حدود 1/0 -3/0 داشته باشد.

- هر دو چشم داراي ميدان بينايي بين 45 تا 20 درجه داشته باشد.  ـ هر دو چشم ديدي کمتر از 1/0 داشته باشد.

- هر دو چشم ميدان بينايي کمتر از 20 درجه داشته باشد. ـ نابينايي مطلق هردو چشم يا N.L.P 

تبصره6 :لازم به ذکر است که در تمامي موارد بالا ديدن با بهترين اصلاح (با عينک)در نظر گرفته شده است.

تبصره7:بيماران RP  کساني که مشکل شبکيه دارند- در اين سطح بندي قرار مي گيرند.

تبصره 8:N.L.P عدم درک نور مي باشد.

تبصره 9:در صورت فقدان يک چشم اگر چشم سالم ديدي کمتر از 3/0 داشته باشد در سطح بندي متوسط قرار مي گيرد.

ماده 8: شدت معلوليت گروه افراد داراي اختلالات شنوايي:

1ـ خفيف:

 2ـ متوسط

 3ـ شديد:  

4ـ خيلي شديد:

ـ اختلال شنوايي در هر دو گوش،آستانه  شنوايي dB 45ـ26

 ـ اختلال شنوايي در هر دو گوش، آستانه شنوايي dB70ـ46

 ـ اختلال شنوايي در هر دو گوش، آستانه شنوايي 90ـ71 dB

- استفاده از پروتز کاشت حلزون ـ اختلال شنوايي در هر دو گوش، آستانه شنوايي dB90 به بالا

تبصره 10: لازم به ذکر است اگر کاهش شنوايي دو گوش ، متفاوت باشد مبنا آستانه شنوايي گوش بهتر است.

تبصره 11:در صورتيکه شدت معلوليت و آستانه شنوايي متفاوت باشدنظر کارشناس  ملاک خواهد بود.

ماده 9: شدت معلوليت گروه افراد داراي اختلالات گفتاري :

1ـ خفيف:

  2ـ متوسط

 3ـ شديد: 

4ـ خيلي شديد:

ـ اختلال درتوليد آواهاي گفتاري

-وجود کام کوتاه يا عميق

 - لکنت خفيف تا متوسط

- اختلالات dyslexia سن دبستان

- اختلالات صوتي با منشاء رواني و هورموني

- شکاف کام سخت يا کام نرم 

-شکاف زير مخاطي بدون درگيري لب

  -فلج زباني يک طرفه

 - لکنت شديد

- اختلال dyslexia بالاتر از سن دبستان

- برداشتن حنجره

- فلج زباني دو طرفه

   -فلج يک طرفه و دو طرفه حنجره

 - شکاف نرم و سخت يک طرفه با درگيري لب

- شکاف کام نرم و سخت دو طرفه بدون در گيري لب 

- سندرمهاي فکي صورتي  - زبان پريشي Aphasia 

 -اختلال زبان به دليل Autism 

 - شکاف کام نرم و سخت دو طرفه با درگيري دو طرفه لب

ماده 10: شدت معلوليت گروه بيماران رواني مزمن 

ـ کليه بيماران رواني مزمن در گروه شديد و خيلي شديد قرار مي گيرند  و از کليه مزاياي اين دستورالعمل بهره‌مند خواهند بود.

- بيماران مبتلا به اسکيزوفرنيا و ساير اختلالهاي روان پريشي(اختلالات خلقي،اضطرابي،شخصيتي،شناختي،نافذ رشدو زوال عقل) طبقDSM4-TR در گروه خيلي شديد و ساير بيماران رواني مزمن در گروه شديد قرار مي گيرند.

تبصره12:برخي از بيماران مبتلا به اختلال دو قطبي که شدت بيماري در حد خيلي شديد ارزيابي مي گردد،در گروه بيماران رواني مزمن ،خيلي شديد قرار مي گيرند.

تبصره 13:منظور از عدم کارايي در تعاريف ارائه شده، ميزان عملکرد، فعاليت و مشارکت هر فرد جهت اجراي وظايف خود مي باشد.

تبصره 14:درافراد چند معلوليتي ملاک تعيين سطح معلوليت بر اساس عدم کارايي يا از کارافتادگي تعيين و مشخص مي گردد.

تبصره 15:اعتبارات مورد نياز کميسيونها از محل اعتبارات حوزه توانبخشي متبوعه با پيشنهاد رئيس کميسيون تامين

 مي گردد.

تبصره 16: کليه مواردي که در اين دستورالعمل لحاظ نگرديده است ، بر اساس نظر کميسيون اعمال خواهد شد.

تبصره:17 : نقطه نظرات و پيشنهادات به کميسيون تجديد نظر استان براي رفع ابهامات و اشکالات ارائه گردد.

تبصره 18 : اعتبار هر کارت شناسايي 4 سال مي باشد که  در روي کارت مي بايست  قيد گردد. در صورتيکه کارت معلوليت تحت هر عنوان مفقود گردديا شدت معلوليت تغيير کند نياز به صدور کارت مجدد مي باشد، که اين امر بر اساس پرونده معلول و تقاضاي فرد معلول انجام مي شود.

تبصره 19: در قبال صدور کارت هيج وجهي دريافت نمي گردد و اين امر زير نظر مستقيم معاونت توانبخشي صورت مي گيرد.

تبصره 20: اين دستورالعمل در 10 ماده و 20 تبصره توسط حوزه معاونت توانبخشي،دفتر امور توانبخشي معلولين ذهني تهيه و در بهمن ماه 1387 در شوراي مديران حوزه معاونت توانبخشي کشور به تصويب رسيد و هر گونه تغيير در آن مستلزم تاييد شوراي مذکور مي باشد.

 1.  عدم کارآيي يا فقدان دو پا از بالاي زانو                                            

2. عدم کارآيي يا فقدان دو دست ازمچ به بالا.

3.  عدم کارآيي يا فقدان يک پا و يک دست  

4. انحناء شديد ستون فقرات غير اصلاحي (اسکليوز،کيفوز)         

1. عدم کارآيي يا فقدان چهاردست و پا

2. عدم کارآيي يا فقدان دو دست از بالاي آرنج

3. عدم کارآيي يا فقدان دو پا از لگن

1. عدم کارآيي يا فقدان يک پا از زير زانو

2.  انحناي خفيف ستون فقرات غير اصلاحي                                                                                             

 1. عدم کارآيي يا فقدان دو پا از زير زانو

2. عدم کارآيي يا فقدان يک پا از بالاي زانو    

3. عدم کارآيي يا فقدان يک دست از مچ به پايين (دست غالب)

4. عدم کارآيي يا فقدان يک دست از مچ به بالا(دست غالب)