تجاری‌سازی دستاوردهای پژوهش و فناوری دانشگاه آزاد اسلامی

تاریخ : ۱۳۹۱/۱۲/۱۳ بازدید : ۷۱۵

دانشگاه آزاد اسلامی -

موج فناوری عمده‌ترین عامل پیشرفت در جهان کنونی است و دستیابی به توسعه مطلوب در گرو استفاده از ظرفیت‌های فناورانه در فرآیند تحولات علمی و اقتصادی جهانی است. براساس سند چشم‌انداز ۰۲ ساله توسعه، اقتصاد کشور تا سال ۴۰۴۱ مبتنی‌بر دانش خواهد بود که زیربنای آن، تولیدات و صنعت دانش‌بنیان است
ماهیت صندوق توسعه فناوری‌های نوین چیست؟
در شرایطی که متخصصان و نوآوران به دلیل ضعف ساختارهای تامین مالی و سرمایه‌گذاری در کشور امکان بروز و ظهور قابلیت‌های فناورانه خویش را به قدر توان خود و نیازهای کشور نمی‌یابند و همچنین دستگاه‌های اجرایی متولی حمایت از متخصصان، ابزارهای متنوع و مناسب مالی در اختیار ندارند، صندوق توسعه فناوری‌های نوین با هدف ارائه خدمات مالی ویژه به متخصصان، شرکت‌های دانش‌بنیان و دستگاه‌های اجرایی کشور و در راستای کمک به تجاری‌سازی دستاوردهای پژوهشی و فناوری با پشتوانه پارک فناوری پردیس ریاست‌جمهوری و براساس مجوز کارگروه ماده ۱۰۰ قانون برنامه سوم (ماده ۴۵ قانون برنامه چهارم توسعه)، سال ۱۳۸۶تاسیس شده است. سهامداران دولتی این صندوق شامل وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، پارک فناوری پردیس ریاست‌جمهوری، شرکت کارآفرینی و فناوری ایران است.
صندوق توسعه فناوری‌های نوین با چه اهدافی راه‌اندازی شده است؟
ماموریت صندوق توسعه فناوری‌های نوین، ارائه خدمات مالی به‌منظور کمک به تولید، توسعه و فروش فناوری‌های نوین است. اهداف صندوق توسعه فناوری‌های نوین براساس آیین‌نامه اجرایی ماده ۱۰۰ قانون برنامه سوم توسعه کشور و اساسنامه مصوب هیات دولت شامل ایجاد زمینه مشارکت و سرمایه‌گذاری بخش غیردولتی در بخش پژوهش و فناوری، کمک به دستگاه‌های اجرایی در جهت تجاری‌سازی، دستاوردهای پژوهش و فناوری و رفع مشکلات و موانع آنها، جبران عدم تمایل نهاد‌های مالی سنتی (همچون بانک‌ها) برای سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نوین و دانش‌بنیان به دلیل ریسک بالای آنها، جبران خلاء ناشی از فقدان ادبیات مشترک بین بانک‌ها، محققان و نوآوران خصوصا در مسائل مربوط به دانش فنی، ایجاد کسب‌وکارهای جدید در حوزه‌های مختلف فناوری‌های پیشرفته دارای ارزش‌افزوده بالا و تسریع در فرآیند تبدیل ایده به ثروت (نوآوری) و جلوگیری از بوروکراسی معمول است.
آقای مهندس چه لزومی برای ایجاد صندوق‌های پژوهش و فناوری در کشور وجود دارد؟
عدم تمایل نهاد‌های مالی سنتی (بانک‌ها) برای سرمایه‌گذاری یا ارائه تسهیلات به فناوری‌های نو یکی از مهم‌ترین دلایل ایجاد صندوق‌های پژوهش و فناوری در کشور است تا خلأ ناشی از فقدان ادبیات مشترک بین بانک‌ها و محققان و نوآوران خصوصا مسائل مربوط به دانش فنی را جبران کند. البته ایجاد کسب‌وکارهای جدید در حوزه‌های مختلف فناوری‌های پیشرفته، راهبری تخصصی پروژه‌های دانش‌بنیان تا تجاری‌سازی یافته‌های پژوهشی، ارائه مشاوره مالی و سرمایه‌گذاری جهت تشویق سرمایه‌گذاران در حوزه فناوری‌های نوین، ارائه ابزارهای مناسب برای کمک به ترویج فناوری‌های نوین با ایجاد و توسعه بنگاه‌های دانش‌بنیان و کاهش ریسک و تشویق سایر نهاد‌های مالی برای سرمایه‌گذاری در حوزه فناوری‌های نوین از دیگر دلایل راه‌اندازی صندوق‌های پژوهش و فناوری است که صندوق توسعه فناوری‌های نوین مستقر در پارک پردیس از جمله از آنهاست.
خدمات صندوق توسعه فناوری‌های نوین به‌عنوان یکی از صندوق‌های پژوهش و فناوری غیردولتی را نام می‌برید؟
ما در طول فعالیت صندوق سعی کرده‌ایم به واسطه استقرارمان در پارک فناوری پردیس و با شناختی که از مشکلات و موانع تامین مالی شرکت‌های دانش‌بنیان داریم، ابزارهایی را تعریف کنیم تا به صورت قانونی بتوانیم بخشی از مشکلات شرکت‌های دانش‌بنیان را برای تجاری‌سازی دستاوردهای پژوهش و فناوری برآورده کنیم که از جمله آنها می‌توان به ایجاد و راهبری شرکت‌های دانش‌بنیان با رویکرد سرمایه‌گذاری خطرپذیر، کارگزاری منابع مالی دانشگاه‌ها و دستگاه‌های اجرایی جهت ارائه تمام خدمات صندوق به طرح‌های معرفی‌شده از سوی شرکت‌ها، تضمین تسهیلات شرکت‌های دانش‌بنیان نزد نهادهای مالی، ارزش‌گذاری طرح‌های دانش‌بنیان برای سرعت در تبادل فناوری یا مشارکت(با کمک نهادهای تخصصی وابسته به صندوق)، خرید تضمینی محصولات دانش‌بنیان قبل از تولید آن، لیزینگ محصولات دانش‌بنیان برای توسعه بازار، امکان‌سنجی و اهلیت‌سنجی تخصصی طرح‌های دانش‌بنیان (با کمک نهادهای تخصصی وابسته به صندوق) و صدور ضمانتنامه بانکی جهت ارائه به کارفرمایان در قراردادها، اشاره کرد.
شاید یکی از جذاب‌ترین خدمات صندوق تحت مسوولیت شما لیزینگ محصولات دانش‌بنیان باشد. اصولا لیزینگ در امور علم و فناوری به چه معناست؟
لیزینگ (Leasing) نوع خاصی از عملیات مالی است که در فارسی بهترین معنی برای آن، اجاره اعتباری است. درواقع لیزینگ یک رشته فعالیت اعتباری کاملا تخصصی مبتنی‌بر روش اجاره است که در آن نوعی قرارداد با توافق میان دو نفر یا بیشتر - اعم از اشخاص حقیقی یا حقوقی - به‌منظور بهره‌برداری از عین یا منفعت کالای سرمایه‌ای یا مصرفی با دوام که از قابلیت اجاره برخوردار باشد، منعقد می‌شود. بنابراین روش لیزینگ، مجموعه‌ای از مبادلات اقتصادی مشتمل بر خرید، اجاره و درنهایت، فروش (تملیک) را دربر می‌گیرد. این قرارداد بین شرکت لیزینگ به‌عنوان مالک یا موجر (Lessor) و متقاضی یا استفاده‌کننده از تسهیلات، به‌عنوان مستاجر (Lessee) منعقد می‌شود. براساس قرارداد لیزینگ، موجر کالای مورد نظر و نیاز مستاجر (مورد اجاره) را با استفاده از منابع مالی خود از فروشنده یا تولیدکننده تامین کرده و مورد اجاره را برای مدت تعیین شده در قرارداد (مدت بازپرداخت تسهیلات) به صورت اجاره در اختیار مستاجر قرار می‌دهد. البته مستاجر اختیار دارد در پایان مدت قرارداد و پس از تسویه، مورد اجاره را تملک کرده یا به موجر مسترد کند. به‌طورکلی، عملیات لیزینگ به دو نوع لیزینگ عملیاتی و لیزینگ سرمایه‌ای طبقه‌بندی می‌شود.
سرمایه‌گذاری خطرپذیر (Venture Capital) در طرح‌های دانش‌بنیان چه نوع خدمت مالی است؟
موتور محرک پیشرفت‌های فناورانه، ایده‌های کاربردی خلاقانه‌ای است که در ذهن کارآفرینان، مخترعان و مبتکران شکل می‌گیرد و با پیگیری جدی آنان در قالب کسب‌وکاری جدید به بار می‌نشیند و در نتیجه مفهوم کارآفرینی آغاز می‌شود. اما اغلب این کارآفرینان، فارغ‌التحصیلان جوان و خوش‌فکری هستند که تجربه کافی در سه عامل اصلی دانش و تجربه مدیریتی، منابع مالی کافی، بازار و مشتری که محصول حاصل از این کارآفرینی را به مصرف برساند، برای موفقیت در بازار رقابتی ندارند. از این رو بسیاری از این تلاش‌ها برای راه‌اندازی کسب‌وکار جدید، به دلیل نبود این سه عامل با شکست مواجه می‌شود. امروزه کلید حل مشکل در دست سرمایه‌گذارانی است که با تقبل مخاطرات قابل‌محاسبه یا غیرقابل محاسبه، فعالانه با کارآفرینان همراه شده و با هدف کسب سود، نقاط ضعف آنها را پوشش می‌دهند؛ به این سرمایه‌گذاران، سرمایه‌گذاران خطرپذیر می‌گویند که در کشورهای توسعه‌یافته به یکی از حلقه‌های اصلی نظام ملی نوآوری تبدیل شده‌اند. بنابراین یکی از روش‌های مطلوب حمایت از کارآفرینان، مخترعان، مبتکران و صاحبان ایده، مشارکت در تجاری‌سازی طرح با صاحبان طرح بوده که ضمن حفظ مالکیت فکری طرح، صاحب طرح نیز در موفقیت یا شکست آن شریک می‌شود. در این روش، ضمن حل مشکلات اخذ وام از بانک شامل وثیقه، بازپرداخت اقساط در زمان معین، سود از پیش تعیین‌شده، احتمال ایجاد مشکلات خارج از شأن یک نخبه مانند زندانی شدن در صورت عدم‌موفقیت یا شکست طرح کارآفرین و مشکلات و موانع پیشرفت طرح با همکاری و مشارکت شرکا برطرف خواهد شد و درنهایت سرمایه‌گذار خطرپذیر پس از به نتیجه رسیدن طرح، سهم‌الشرکه خود را از طریق مکانیسمی به صاحب ایده واگذار می‌کند.
صندوق توسعه فناوری‌های نوین در این زمینه چه اقداماتی انجام می‌دهد؟
صندوق توسعه فناوری‌های نوین نیز با بهره‌مندی از تجربیات و ارتباطات صاحبان سهام خود ازجمله پارک فناوری پردیس و موسسه توسعه فناوری نخبگان (با بیش از هفت سال تجربه موفق در مدل سرمایه‌گذاری خطرپذیر در کشور) به‌عنوان یک سرمایه‌گذار خطرپذیر، متخصصان را در جهت تجاری‌سازی یافته‌های پ‍ژوهشی کمک می‌کند. ازجمله ویژگی‌های سرمایه‌گذاری مخاطره‌پذیر این است که فرآیند سرمایه‌گذاری در قالب مشارکت مبتنی‌بر عقود اسلامی بوده و ارزش ریالی دانش فنی طرح محاسبه و به صورت مستقیم یا غیرمستقیم در مشارکت اعمال می‌شود. همچنین تیم کارآفرین و صندوق به نسبت سهم‌الشرکه در سود و زیان حاصل از طرح شریک خواهند بود و اولویت سرمایه‌گذاری با شرکت‌های نوپا و با سرمایه اولیه کم است. براساس اساسنامه صندوق و آیین‌نامه اجرایی سرمایه‌گذاری خطرپذیر که با کمک موسسه توسعه فناوری نخبگان تدوین شده، این صندوق مجوزهای لازم در جهت فعالیت در حوزه سرمایه‌گذاری خطرپذیر را از سوی هیات وزیران داراست و روند سرمایه‌گذاری را در قالب VC تدوین و بیش از ۱۵ طرح را امکان‌سنجی کرده و با دو طرح وارد مشارکت‌شده و در حال بررسی نهایی سه طرح دیگر برای سرمایه‌گذاری در قالب VC است.
همانطور که می‌دانید یکی از مشکلات فعلی شرکت‌های دانش‌بنیان عدم‌صدور ضمانتنامه به‌خصوص از سوی بانک‌ها برای این‌گونه شرکت‌هاست، صندوق توسعه فناوری‌های نوین در این زمینه چه اقداماتی انجام می‌دهد؟
اخذ ضمانتنامه از بانک‌های عامل با شرایط مناسب و سریع ازجمله دغدغه‌های صاحبان طرح‌های دانش‌بنیان برای ارائه به کارفرمایان است. از طرفی بانک‌های عامل به دلیل آشنا نبودن با ادبیات فناوری‌های پیشرفته، با تصور ریسک بالا برای چنین طرح‌هایی به‌طور معمول از صدور ضمانتنامه برای این‌گونه شرکت‌ها خودداری کرده یا صدور آن را منوط به آورده نقدی بسیار زیاد و اخذ وثایق و تضامین سنگین می‌کنند که مهیا کردن این شرایط برای اغلب پیمانکاران غیرممکن است. بنابراین صندوق پژوهش و فناوری توسعه فناوری‌های نوین به‌عنوان ارائه‌کننده متنوع‌ترین خدمات مالی در تجاری‌سازی فناوری در کشور ضمن دارابودن اختیارات قانونی و مجوز صدور ضمانتنامه بانکی آمادگی دارد ضمن بهره‌مندی از توانمندی شرکت‌های مشاوره‌ای متخصص در حوزه‌های متنوع دانش‌بنیان، ضمانتنامه‌هایی را مطابق با شرایط ویژه شرکت‌های دانش‌بنیان سراسر کشور صادر کند. در حال حاضر اکثر دستگاه‌های اجرایی کشور (کارفرمایان قراردادها)، ضمانتنامه‌های این صندوق را پذیرفته‌اند و در حال مذاکره با سایر نهادهای کارفرما نیز هستیم.
صندوق توسعه فناوری‌های نوین چه نوع ضمانتنامه‌هایی را صادر می‌کند؟
ضمانتنامه قرارداد یا سندی است که به موجب آن صادرکننده (ضامن) حسب درخواست متقاضی (مضمون‌عنه) تعهد می‌کند بدون هیچگونه قید و شرط، عندالمطالبه یا در سررسید معین، مبلغ معینی وجه نقد از بابت ضمانتنامه که مربوط به مضمون‌عنه است به ذی‌نفع (مضمون‌له) یا به حواله‌کرد او پرداخت کند. در این راستا صندوق، ضمانتنامه شرکت در مناقصه و مزایده، ضمانتنامه حسن‌انجام تعهد، ضمانتنامه پیش‌پرداخت و ضمانتنامه اعتباری صادر می‌کند. صندوق تاکنون مبادرت به صدور بیش از ۱۱۰ فقره ضمانتنامه برای شرکت‌های دانش‌بنیان به‌نفع دستگاه‌های اجرایی مختلف کرده که تمام آنها با توجه به ارزیابی ریسک واقعی شرکت‌های دانش‌بنیان انجام شده است.
صندوق توسعه فناوری‌های نوین تاکنون چه عملکردی داشته است؟
این صندوق، در طول پنج سال و اندی فعالیت خود توانسته حدود ۶۵۰ طرح پژوهش و فناوری در حوزه‌های مختلفی همچون نانوتکنولوژی، الکترونیک، مخابرات، هوافضا، بیوتکنولوژی و مکاترونیک، نفت، گاز، پتروشیمی، صنایع نظامی و... را مورد حمایت قرار دهد. گستره حمایت از این طرح‌ها، در قالب تسهیلات، وام بلاعوض یا صدور ضمانتنامه بانکی و لیزینگ محصولات دانش‌بنیان بوده است. صندوق توسعه فناوری‌های نوین در طول عمر اندک خود تاکنون توانسته بیش از مبلغ ۳۸۰ میلیارد ریال قرارداد کارگزاری در حوزه‌های مختلفی همچون اشتغال متخصصان نانوتکنولوژی، تجاری‌سازی طرح‌های پژوهشی به امضا و اجرا برساند. همچنین دستگاه‌های اجرایی مانند معاونت علمی و فناوری رئیس‌جمهور، بنیاد ملی نخبگان، پارک فناوری پردیس، ستاد ویژه توسعه فناوری نانو، شرکت ملی نفت و برخی دیگر از نهادهای فعال در حوزه توسعه علم و فناوری به نحوی از خدمات این صندوق بهره‌مند شده‌اند.
به‌طور مشخص صندوق توسعه فناوری‌های نوین چه خدماتی را می‌تواند به دانشگاه‌های سراسر کشور و به‌خصوص دانشگاه آزاد اسلامی ارائه دهد؟
همان‌طور که می‌دانید نحوه تخصیص و هزینه‌کرد اعتبارات دانشگاه‌ها به صورت موثر، هدفمند و سریع ازجمله دغدغه‌های دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی است که معمولا به دلیل بروکراسی اداری موجود در دانشگاه و کارفرمایان بالادستی، عمدتا پرداخت‌ها به پژوهشگران با تاخیر مواجه می‌شود و درنهایت به دلیل عدم تامین مالی به موقع، روند پیشرفت پروژه‌ها با کندی صورت می‌گیرد، بنابراین صندوق توسعه فناوری‌های نوین آمادگی دارد این مسوولیت مهم را برعهده گرفته و دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی را در تجاری‌سازی دستاوردهای پژوهش و فناوری کمک کند. این صندوق می‌تواند بخشی از منابع خود را متناسب با میزان آورده نقدی دانشگاه در این امر یا سایر خدمات مالی موردنیاز تخصیص دهد. از سوی دیگر این صندوق‌ می‌تواند ضمن بهره‌مندی از ساختارهای مالی منعطف و چابک به‌عنوان کارگزار اعتبارات و تنخواه‌گردان طرح‌های پژوهشی دانشگاه‌ها در حمایت از طرح‌های پژوهشی و فناوری و موسسات دانش‌بنیان فعالیت کند. ما در سال گذشته این خدمت و سایر خدمات صندوق را به همراه مزایا و منافع آن برای دانشگاه‌ها، برای ریاست محترم دانشگاه آزاد اسلامی، دکتر فرهاد دانشجو مطرح کردیم و ایشان هم با توجه به لزوم بهره‌مندی از این خدمات در دانشگاه آزاد اسلامی، موضوع را به تمام واحدهای تابعه ابلاغ کردند و به این ترتیب آمادگی داریم تا در جلساتی مشترک با مدیران واحدهای تابعه، این خدمات را سریعا اجرایی کنیم.

مترجم:
منبع :	فرهیختگان

لینک های مرتبط

کلمات کلیدی : دانشگاه آزاد اسلامی دستاوردهای پژوهش و فناوری تجاری سازی پژوهش های دانشگاه آزاد اسلامی

سوالات و نظرات خود را با ما درمیان بگذارید

سوالات کاربران

نسخه قابل چاپ


نام *

ایمیل *

پیام شما *
سوال امنیتی	جمع اعداد 4 و 7

ورود به سایت

ورود به سایت

آخرین مطالب

تجاری‌سازی دستاوردهای پژوهش و فناوری دانشگاه آزاد اسلامی

سوالات و نظرات خود را با ما درمیان بگذارید

سوالات کاربران