اصول و مبانی برنامه ریزی درسی- مفهوم برنامه ریزی

اصول و مبانی برنامه ریزی درسی- مفهوم برنامه ریزی

"سامانه صدای مشاور تحصیلی"

مشاوره دهنده تخصصی برنامه ریزی 

برای تماس با مشاورین ما تنها با تلفن ثابت و بدون گرفتن کد، با شماره  9099071613  تماس بگیرید.

تماس از 8 صبح تا 12 شب

حتی ایام تعطیل

اصول و مبانی برنامه ریزی درسی- مفهوم برنامه ریزی

مفهوم برنامه

برنامه از حرف اضافه بر و کلمه نامه تشکیل شده است. مفهوم نامه به چیزی اطلاق می­شود که قبلاً ثبت یا نوشته شده است. به عبارت دیگر نامه چیزی نوشته شده و مکتوب را به ذهن متبادر می­کند. بنابراین مفهوم کلی نامه یعنی توجه به نوشته­ها و مکتوبات.

تعریف برنامه

در تعریف ساده برنامه می­توان گفت؛ انجام دادن کارهایی که قبلاً نوشته شده است. بر اساس این تعریف، اصالت نامه بر نوشتن است.

تفاوت نوشتن و گفتن

گفتن­ها یا گفته­ها فراموش می­شوند، نقض می­شوند، تکذیب می­شوند و تغییر می­یابند. بر گفته­ها اعتبار چندانی وجود ندارد، حتی به نسبت زمان، محتوای گفته­ها تغییر ماهوی پیدا می­کنند و تشخیص دقیق منظور گوینده بسیار دشوار است. این ویژگی برای نوشته­ها هم وجود دارد ولی به نسبت کلام و گفته­ها، خیلی محدود خواهد بود. بر این اساس نوشته اصالت زیادی داشته و اعتبار آن در زمان و مکان، ماندگاری بیشتری دارد.

مفهوم برنامه ریزی

برنامه­ریزی واژه­ای مرکب از برنامه و مصدر ریختن است. برنامه ریختن هم در تلفظ آسان نیست و هم اینکه آن استفاده نشده است. به جای برنامه ریختن از واژه برنامه­ریزی که آسانی تلفظ دارد، استفاده شده است. بنابراین در مفهوم کلی، برنامه­ریزی به کاری اطلاق می­شود که افراد برای اموری خاص و برای رسیدن به هدفی مشخص، اقدام به طرح سازی می­نمایند. این طرح که در آن زمان، مکان، امکانات و منابع در آن دیده شده است، برنامه­ریزی گفته می­شود.

چند تعریف از برنامه ریزی

·        نقشه کشیدن برای دستیابی به خواسته­ها

·        فراگردی دورنگر برای جهت دادن منطقی به فعالیت­های جمعی

·        راهی برای هدایت حساب شده فعالیت انسان به سوی منظوری مشخص

·        سازمان­دهی فعالیت­های لازم برای رسیدن به هدف­های مورد نظر

·        طرح تدابیری که بتوان به بهترین صورت از منابع موجود برای رسیدن به هدف­های مطلوب

مفهوم برنامه درسی

کلمه برنامه درسی معادل curriculum و معنی آن عبارت است از فاصله و مقدار راهی که فرد باید طی کند تا به هدف یادگیری برسد.

تعاریف برنامه درسی

·    کلیه تجارب، مطالعات، بحث­ها، فعالیت­های گروهی و فردی و سایر اعمالی که شاگرد تحت سرپرستی و راهنمایی مدرسه انجام می­دهد. (شریعتمداری)

·    برنامه درسی عبارت است محتوا و جریان رسمی و غیر رسمی که از سوی یادگیرندگاه تحت نظارت مدرسه انجام می­گردد. (رونالد دال)

انواع برنامه درسی

به طور کلی برنامه درسی به دو بخش رسمی (آشکار) و غیر رسمی (پنهان) تقسیم می­گردد. برنامه درسی رسمی یا آشکار به برنامه­ای اطلاق می­شود که در مدارس در حال اجرا بوده و هر لحظه می­توان از کم و کیف آن اطلاع حاصل کرد. مانند محتوای درسی ریاضی سال سوم راهنمایی که مقدار ساعت آن در هفته و کتاب آن، معلم آن، مدرسه آن و ...، همه مشخص است.

برنامه درسی پنهان بخش پیچیده برنامه یادگیری فرد را تشکیل می­دهد. به هیچ وجه نمی­توان از مقدار و کم و کیف آن در زمان و مکان اطلاع پیدا کرد. می­توان گفت که آدمی بیشتر از طریق برنامه درسی پنهان می­آموزد. دانش­آموزان وقتی به گرد هم جمع می­آیند، از هر دری سخن می­گویند، آنان در واقع تجربیات یادگرفته خود را به صورت غیر مستقیم در اختیار یکدیگر قرار می­دهند. بنابراین:

برنامه درسی رسمی

برنامه درسی رسمی شامل موضوعات درسی و آموزش­های مدرسه­ای تلقی می­شود.

برنامه درسی پنهان

برنامه درسی پنهان شامل تعاملات روان­شناختی، هنجارها، پویایی گروه، احساسات، تجربیات، نگرش­ها و علایق بین معلمان و دانش­آموزان می­باشد.

مقایسه برنامه درسی ـ آموزش ـ تدریس

به طور کلی، برنامه درسی طرحی است برای فراهم آوردن فرصت­های یادگیری.

آموزش، ابزار یادگیری یادگیرندگان در جریان یادگیری است. در واقع آموزش فرصت طرح­های یادگیری تلقی می­گردد. بنابراین آموزش یعنی اجرای برنامه درسی یا عملیاتی نمودن برنامه درسی است. در هر جایی که برنامه درسی باشد، آموزش معنا می­یابد و هر جایی که آموزش هست، حتماً برنامه درسی وجود دارد. یک آموزش خوب نیاز به یک برنامه درسی خوب هم دارد.

تدریس فعالیتی هدف­مند است که به دنبال تحقق یادگیری می­باشد. آموزش شامل هر نوع فعالیت یادگیری در زمان­ها و مکان است. فرد وقتی روزنامه می­خواند در واقع تحت آموزش نویسنده روزنامه قرار گرفته است. همین طور تمام فعالیت­های انسان در طول زندگی او، مفهوم آموزش را به صورت غیر مستقیم به دنبال دارد. یعنی در طول زندگی خود تحت آموزش است و ممکن است از آن اطلاع نداشته باشد. ولی تدریس، آموزشی خاص و آگاهانه است که به وجود حداقل دو انسان نیاز است. یک نفر یاددهنده و یک نفر یادگیرنده.

بنابر آنچه گفته شد، می­توان دریافت که آدمی در تمام عمر در حال آموزش و یادگیری است و بخشی از عمر خود در حال تدریس (به معنای خاص یادگیری) است. آموزش و تدریس هر دو لایه­هایی برای برنامه درسی تلقی می­شوند. باید توجه داشت که آموزش و تدریس را برنامه درسی به یکدیگر پیوند می­دهد. در مقایسه کلی، عالم هستی، برنامه درسی است و آدمی آموزش­های متفاوتی را از این برنامه دریافت مــی­دارد. آمــوزش­های اختصای آن شامل مدرسه و کلاس و دانشگاه است. شکل زیر نسب برنامه درسی، آموزش و تدریس را نشان می­دهد.