اصلاح آموزش به وسيله فناوري اطلاعات و ارتباطات نوآوری در آموزش و نقش کلیدی معلمان

اصلاح آموزش به وسيله فناوري اطلاعات و ارتباطات نوآوری در آموزش و نقش کلیدی معلمان 

"سامانه صدای مشاور تحصیلی" 

مشاوره دهنده تخصصی

برای تماس با مشاورین ما تنها با تلفن ثابت و بدون گرفتن کد، با شماره  9099071613  تماس بگیرید.

تماس از 8 صبح تا 12 شب

حتی ایام تعطیل 

اصلاح آموزش به وسيله فناوري اطلاعات و ارتباطات نوآوری در آموزش و نقش کلیدی معلمان

كليد تلفيق فناوري اطلاعات و ارتباطات در آموزش صلاحيت‌هاي فناوري اطلاعات و ارتباطات معلم، و تجربيات اوست، مهارت معلم در آموزش سبب تلفيق فناوري اطلاعات و ارتباطات با فرايند ياددهي ـ يادگيري مي‌شود، بسياري از نوآوري‌ها در آموزش به صلاحيت حرفه‌اي معلم وابسته‌اند. تلاش در جهت بهبود و اصلاح آموزش به وسيله فناوري اطلاعات و ارتباطات، نيازمند فهم و درك روشن از نقش معلم در آموزش است. در اين راستا، بسياري از كشورها گام‌هاي اساسي در زمينه دانش، مهارت، نگرش و بهبود و توسعه آموزش معلمان برداشته‌اند و در اين رابطه، نظام آموزشي معلمان برداشته است كه هم‌چنان ادامه دارد.

صلاحيت‌هاي ارتباطي ـ اطلاعاتي

بخشي از راهبرد فناوري اطلاعات و ارتباطات و بعضي از چالش‌هاي به كارگيري فناوري اطلاعات و ارتباطات در فرايند ياددهي ـ يادگيري، مستقيماً به مهارت معلم وابسته است. معلم بايد در تعليم و تربيت و محتواي درس، صلاحيت، شايستگي و مهارت حرفه‌اي داشته باشد. در واقع، معلم بايد داراي آگاهي و دانش لازم درباره فرايند طراحي راهبرد تدريس، مواد آموزشي، و تكاليف گوناگون يادگيري در ارتباط با فعاليت فراگيرنده استفاده از مواد جديد و ابزارها و فناوري اطلاعات و ارتباطات در فرايند يادگيري باشد.

«هوگنبيرك» اظهار داشته است: صلاحيت‌ها و شايستگي‌هاي فناوري اطلاعات و ارتباطات معلمان در حمايت و پشتيباني اهداف آموزشي عبارت‌اند از: انعطاف‌پذيري، يادگيري انفرادي، افزايش امكانات آموزشي پاره‌وقت، غني ساختن محيط يادگيري، آموزش مفاهيم تازه، تعامل ميان فراگيرنده و معلم، يادگيري مشاركتي، ايجاد انگيزه در فراگير، آموزش مادام‌العمر، افزايش كارايي تدريس، كاهش هزينه، افزايش ارتباط ميان كارشناس و فراگيرنده و توسعه مهارت فراگيرنده.

از نظر «كرشنر» و همكاران، صلاحيت‌ها و شايستگي‌هاي فناوري اطلاعات و ارتباطات معلمان عبارت‌اند از:

* صلاحيت‌هاي شخصي فناوري اطلاعات و ارتباطات، به معناي داشتن مهارت پايه فناوري اطلاعات و ارتباطات و كاربرد آن در ارتباطات است.

* فناوري اطلاعات و ارتباطات به مثابه ابزار تفكر، معلمان بايد قادر به استفاده از فناوري اطلاعات و ارتباطات در پشتيباني يادگيري معنادار و كار مشاركتي باشند.

* فناوري اطلاعات و ارتباطات به مانند ابزار تعليم و تربيت، معلمان بايد دانش، مهارت و تجربه خود را در به كارگيري يادگيري مبتني بر منابع و مشاركت در محيط ديجيتالي افزايش دهند.

* فناوري به مثابه ابزار تدرس، معلمان بايد نحوه دسترسي به منابع و امكانات آموزشي و غيرآموزشي فناوري اطلاعات و ارتباطات را بدانند.

* جنبه‌هاي اجتماعي فناوري، اطلاعات و ارتباطات، معلمان نه فقط بايد از به كارگيري فناوري اطلاعات و ارتباطات، بلكه بايد از جنبه‌هاي اجتماعي استفاده از فناوري اطلاعات و ارتباطات نيز آگاه باشند.

«ون ايك» و همكارانش صلاحيت‌هاي فناوري اطلاعات و ارتباطات معلم را چنين برشمرده‌اند:

* استفاده از سخت‌افزار 

* استفاده از نرم‌افزار

* استفاده از فناوري اطلاعات و ارتباطات در فرايند يادگيري و مشاركت با فراگيرنده.

* استفاده از فناوري اطلاعات و ارتباطات در فرايند تدريس.

* استفاده از فناوري اطلاعات و ارتباطات در فعاليت فراگيرنده.



استفاده از فناوري اطلاعات و ارتباطات

در سال‌هاي گذشته، استفاده از فناوري اطلاعات و ارتباطات در تدريس، تغيير جنبه‌هاي كلي، از جمله سازمان‌دهي، به سوي جنبه‌هاي آموزشي به ويژه تعليم و تربيت مانند نقش مربي، بهينه‌سازي آموزش و محتواي تدريس و يادگيري بوده است. در اين رويكرد، بخشي از تعليم و تربيت، عملكرد معلمان در استفاده از فناوري اطلاعات و ارتباطات است. عملكرد معلمان در استفاده از فناوري اطلاعات و ارتباطات با سؤالات زير نشان داده شده است:

1. چه مطالبي را درس مي‌دهيد (اهداف كوتاه مدت)

2. دليل تدريس مطالب مورد نظر چيست (اهداف بلندمدت)

3. چگونه آن مطالب را ارائه مي‌دهيد (طراحي برنامة درسي، مثال‌ها، تمرين‌ها، ابزارها، صورت مشاركت و آزمون)

4. فراگيرندگان مورد نظر چه كساني هستند؟ (دانش قبلي فراگير، انگيزه)

5. و (احتمالات) مدت زمان تدريس (در مواردي كه زمان تدريس مستقل است).

تدريس، از يك‌سو جمع‌آوري اطلاعات، مشاركت با يكديگر، (در داخل و خارج از كلاس درس)، گزارش نتايج فعاليت يادگيري فراگيرندگان‌، و مديريت و ارتباط با خانوادة فراگيرندگان است. از سوي ديگر، آگاهي از دانش قبلي فراگيرنده و آموزش جهاني است. در كل اين فعاليت‌ها، استفاده از فناوري اطلاعات و ارتباطات در فرايند يادگيري مشخص مي‌شود و معلم بايد:

* دانش لازم را براي تشخيص اين كه كدام‌يك از ابزارهاي فناوري اطلاعات و ارتباطات براي كدام يك از اهداف درس مناسب است، داشته باشد (آگاهي).

* بايد مهارت استفاده از فناوري اطلاعات و ارتباطات را در فرايند تدريس داشته باشد (آمادگي).

* و با ويژگي‌هاي آموزشي ابزارهاي فناوري اطلاعات و ارتباطات آشنايي داشته باشد؛ براي نمونه، ابزارهاي بسته. اين ابزارها، مانند برنامه‌هاي تمرين و آموزش كه ابزارهايي غيرتعاملي هستند و ابزارهاي باز مانند Webquests، كه ابزارهايي مبتني بر ساختن‌گرايي محسوب مي‌شوند.

يكي از مسائل مهم آن است كه معلم از طراحي فرايند تدريس و انجام تكليف با استفاده از فناوري اطلاعات و ارتباطات آگاهي داشته باشد. در طراحي تكليف، از تركيب كتاب درسي با پشتيباني فناوري اطلاعات و ارتباطات استفاده مي‌شود. در فرايند طراحي بايد اهداف و محتواي درس، مرحله‌بندي محتوا و نحوة ارائه آن، نقش ابزارها، نقش معلم، نقش فراگيرنده، درجة كنترل مراحل يادگيري، گسترش توجه معلم، ابزارهاي فرايند تدريس، و نتايج يادگيري مشخص شود. در واقع بايد گفت، برنامه‌ريزي درسي مبتني بر فناوري اطلاعات و ارتباطات، نيازمند كنترل فرايند تدريس توسط معلم است.



صلاحيت رسانه‌اي معلم

امروزه، نه فقط نقش فناوري اطلاعات و ارتباطات، بلكه نقش رسانه در فرايند يادگيري و استفاده از آن، امري حساس و مهم به شمار مي‌آيد. از اين‌رو در اين‌جا لازم است علاوه بر صلاحيت فناوري اطلاعات و ارتباطات معلم، از صلاحيت رسانه‌اي او نيز صحبت به ميان آوريم. البته استفاده از رسانة ديجيتالي مدرن فقط به معناي استفاده از نرم‌افزارهاي آموزشي نيست و استفاده از سخت‌افزارهاي جديد را نيز شامل مي‌شود. در اين‌جا اصطلاح رسانه به معناي پشتيباني معلم در انجام تكليف كلاس درس و پشتيباني فرايند يادگيري فراگيرندگان به وسيلة آنان يا معلم است. صلاحيت‌هاي رسانه‌اي معلم عبارت‌‌اند از:

1. صلاحيت رسانه‌اي فردي: به معناي استفادة مفيد از نرم‌افزار و سخت‌افزار در فرايند تدريس است كه بر پاية به كارگيري ابزارهاي نرم‌افزاري مانند استفاده از تخته‌هاي الكترونيكي و سيستم‌هاي رأي‌گيري بنا شده است.

2. صلاحيت رسانه‌اي انتقادي: يعني توانايي معلم در انتخاب رسانة مناسب براي فرايند ياددهي ـ يادگيري معلم بايد قادر به انتخاب درست ابزارهاي رسانه باشد. انتخاب درست نه فقط انتخاب نگاه آموزشي، بلكه انتخاب چشم‌انداز انساني و اجتماعي را نيز شامل مي‌شود.

3. صلاحيت يادگيري مادام‌العمر: شامل توسعة رسانة قابل دسترسي

براي پشتيباني فرايند يادگيري است. هم‌چنان كه در ابتداي مقاله بيان شد، صلاحيت و شايستگي معلم همان صلاحيت يادگيري مادام‌العمر است. در اين صورت، معلم مهارت به كارگيري فناوري اطلاعات و ارتباطات را داراست.

4. صلاحيت معلم در فرايند تدريس و يادگيري: كه سبب موفقيت فراگيرندگان مي‌شود ارزشيابي كارفراگيرندگان به وسيله معلم بسيار سودمند است. اهداف تدريس نه فقط مربوط به درس حاضر يا هفته آينده، بلكه بايد بر اين اساس باشند كه فراگيرنده كار را به خوبي انجام دهد. اگرچه موضوع درس گاهي درباره مفهوم يا مهارت خاصي، گاه مربوط به ارتباط ميان مفاهيم و گاه مربوط به نگرش است، اما آن چه اهميت دارد آماده‌سازي فراگيرنده براي آموزش آينده، شغل يا ايفاي نقش موثر به عنوان عوي از جامعه است.

5. صلاحيت طراحي ترتيب فرايند ياددهي ـ يادگيري : به معناي صلاحيت توانايي طراحي، توسعه مواد، و راه‌هاي كار با رسانه تازه است. اين مهارت رجوع به دانش معلم با توجه به كاربرد مناسب نرم‌افزار و سخت‌افزار قابل دسترسي، نحوه كاربرد آنان، ترتيب و توالي آنها شامل مي‌شود. البته، انتخاب درست نرم‌افزار و سخت‌افزار، استفاده از آنها در تمرين‌هاي درس، و حرفه‌اي بودن معلم نيز داراي اهميت است.

6. صلاحيت فني رسانه: به معناي مهارت استفاده از رسانه است. مطالعات «والكنبرگ» نشان داد، گرايش دختران به رسانه از پسران كمتر است. زيرا آنان رسانه را نوعي وسيله بازي پسرانه تلقي مي‌كنند. در صورتي كه استفاده از رسانه توسط فراگيرنده به مهارت معلم مربوط است. معلم مي‌تواند به فراگيرندگان در استفاده از رسانه كمك كند.

تعريف يونسكو از استاندارد صلاحيت فناوري اطلاعات و ارتباطات معلم، با توجه به سياست ملي، برنامه‌ريزي درسي، ارزشيابي، تعليم و تربيت، سازمان، مديريت، توسعه حرفه‌اي معلم، و مهارت‌هاي مربوط به فناوري اطلاعات و ارتباطات، عبارت‌اند از:

*معلمان بايد مهارت پايه عملكرد نرم‌افزار و سخت‌افزار، همچنين نرم‌افزارهاي كاربردي توليدي، وب، نرم‌افزارهاي ارتباطي، نرم‌افزارهاي نمايشي و كاربردهاي مديريتي را بدانند.

*معلمان بايد از ابزارهاي ويژه موضوعي و كاربردي آگاه باشند و بتوانند از اين ابزارها در يادگيري مبتني بر حل مساله و مطالعات مبتني بر پروژه استفاده كنند. معلمان بايد توانايي كار و استفاده از منابع شبكه براي كمك به فراگيرندگان در كار مشاركتي، دسترسي به اطلاعات، ارتباط و تجزيه و تحليل و انتخاب مسئله مورد مطالعه را داشته باشند. همچنين معلمان بايد قادر به استفاده از فناوري اطلاعات و ارتباطات براي خلق كردن، نظارت انفرادي، و گروهي فراگيرندگان در برنامه‌هاي مبتني بر كار پروژه‌اي باشند.

*معلمان بايد قادر به طراحي فناوري اطلاعات و ارتباطات مبتني بر دانش ارتباطات، و استفاده از فناوري اطلاعات و ارتباطات در پشتيباني توسعه مهارت دانش فراگيرندگان، استمرار و تفكر يادگيري باشند.

SH