نظام آموزشی و کتب کمک آموزشی

لزوم نگاه سیستمی و بازنگری در کل ساختار نظام آموزشی و هدف گزاری ها از جمله مهم ترین مواردی بود که در میزگرد " کتاب های کمک آموزشی کمک یا کاسبی؟" با حضورکارشناسان این حوزه مطرح شد.

 مرتضی خلخالی، مؤلف کتب آموزشی و متخصص حوزه برنامه ریزی کتب درسی در نشست "کتب کمک آموزشی، کمک یا کاسبی؟" که در سرای اهل قلم برگزار شد، ضمن انتقاد از عنوان نشست گفت: به نظر من این عنوان اشکال دارد چون هر دو مسیر باید باشد، هم کاسبی و هم کمک، البته درصورتی که ما به برنامه ریزی علمی و تجارب جهانی توجه داشته باشیم ، ناشران با مطالعه و تعیین استانداردها، می توانند کارهای بسیار بهتری انجام دهند و در این میان آموزش عالی هم می تواند از پتانسیل، ابتکارات و خلاقیت های آنها استفاده کند، البته مشروط به اینکه نظام برنامه ریزی کاملا علمی باشد.

نظام آموزشی گرفتار سنجش است

وی ادامه داد: 20 سال پیش بیشتر ناشران کتاب‌های مفهومی چاپ می کردند و دانش آموزان به دنبال فهم مطالب بودند اما در حال حاضر این گونه کتاب ها فروش نمی رود و بیشتر کتاب‌ها درباره کنکور و مرور درس است و این نشان می دهد در کشور در این زمینه روند نزولی است.

وی کنکور و اشکال در برنامه‌ریزی درسی و کتاب‌های درسی را از جمله علل استقبال از کتب کمک آموزشی بیان کرد و بااشاره به تجربه انگلستان برای حل این مشکل، گفت: در گذشته انگلستان هم همین مشکل را داشت و مطالبی که ناشران چاپ می کردند براساس تست بود اما در زمان تاچر، با این رویکرد که " نظام سنجش خدمتگزار ملت است نه ارباب آن" این مشکل در آموزش و پرورش برطرف و نظام تستی و چهارگزینه‌ای کمرنگ و حذف شد. در ایران هم نظام آموزشی گرفتار سنجش است. نظام سنجش ما به وسیله نظریات یادگیری و رشد عمل نمی کند.

خلخالی با تاکید بر اینکه این نظام سنجش و این شیوه درس خواندن بچه‌ها را از زندگی اجتماعی دور می کند اظهار کرد: الان 20 سال است که در برنامه دانشگاه ها درباره سنجش و تست چندگزینه ای بحث‌ می‌شود زیرا تست چهارگزینه ای توانایی پاسخگویی به اهداف نظام آموزشی و ارزیابی رشد و توانایی داوطلبان را ندارد. تست چهارگزینه‌ای چگونه می تواند صلاحیت فردی برای ارتقا به مقطع ارشد و دکتری را بسنجد.

نظام آموزشی با مشکلات ریشه ای مواجه است

همچنین شهداد شعبانی، مدیر انتشارات سنجش اول در ابتدای سخنان خود بااشاره به عنوان این نشست و بیان اینکه کلمات در هر فرهنگ بارمعنایی خاصی دارند و با مقاصد خاصی به کار برده می شوند، از مجری برنامه پرسید که منظورشان از واژه "کاسبی" چیست، آیا منظور کسب و کار است یا کسب سود؟ که مجری برنامه ضمن طرح این نکته که طبق آمار شش ناشر از بین 10 ناشر پرتیراژ سال ناشران کمک آموزشی بودند، اینگونه پاسخ داد: در این نشست ما بدون هیچ قضاوتی می خواستیم از شما بپرسیم که علت چیست و چرا ناشران کمک آموزشی باید پرتیراژترین ناشران کشور باشند. آیا این ناشران بیشتر به جنبه مالی ناشی از فروش کتاب های خود توجه می کنند یا خیر؟

در ادامه شعبانی ضمن تأکید براینکه هر شیوه ای در کسب و کار پاسخی به یک نیاز است، بیان کرد: وقتی در نظام آموزشی موضوع کتاب‌های مازاد بر کتب درسی پیش می آید، معنایش این است که نظام آموزشی نتوانسته به بخش هایی پاسخ دهد یا کتاب‌های طراحی شده دارای نواقصی هستند و یا به مرور زمان تغییر نکرده اند، به همین دلیل است که تولید کتاب کمک آموزشی این مشکلات را جبران می‌کند.

به گفته شعبانی، تقاضای بالای کتاب های کمک آموشی برای من فقط یک پیام دارد اینکه نظام آموزشی با مشکلات ریشه ای مواجه است.

به اعتقاد مدیر انتشارات سنجش اول ، کتب کمک آموزشی کمک بسیار زیادی در انتقال اطلاعات و دانش به کسانی داشت که به مرکز و استادان خوب دسترسی نداشتند .

وی در ادامه ضمن طرح اینکه مشکل کتاب‌های آموزشی به خود آن ها برنمی گردد، خاطرنشان کرد: ما با نظام های جزیره ای روبرو هستیم که هرکدام بیرون از سیستم کار می کنند و به همین دلیل نتیجه ای حاصل نمی شود.

وی بازنگری در کل ساختار نظام آموزشی و هدفگذاری مجدد را از جمله الزامات نظام آموزشی کشور دانست و اظهار کرد: نظام آموزشی ما بی هدف است و به مشتری اصلی خود که می تواند صنعت باشد وصل نیست.

کاهش متقاضیان ورود به دانشگاه، تهدیدی برای انتشارات کتاب های کمک آموزشی

مسعود پایدار عضو هیئت مدیره انجمن فرهنگی ناشران دانشگاهی نیز گفت: باتوجه به ضرورت نظام آموزشی این کتاب ها هم می توانند کمک باشند هم امکان سودجویی را فراهم کنند.

وی با انتقاد از اینکه صرفا نمی توان بر سر تعداد عنوان کتاب های چاپ شده بحث کرد، اظهارکرد: فکر می کنم باتوجه به ضرورت نظام آموزشی که قابل اصلاح است و باید اصلاح شود، وجود ناشران کمک آموزشی ناشی از ضرورت‌های امروزی است

پایدار در جمع بندی سخنان خود بر این مسئله که فعالیت ناشران کمک آموزشی برمبنای نظام سنجش است، تأکید کرد و با اشاره به کاهش تعداد متقاضیان برای ورود به دانشگاه و خالی ماندن صندلی دانشگاه ها این مسئله را تهدیدی برای ناشران کمک آموزشی تلقی کرد و گفت: لازم است تا این ناشران با تغییر نگرش، خود را برای آینده آماده کنند.

مهران فتحی معاون آموزشی مدرسان شریف نیز در این نشست با اشاره به سختی‌های انتشار کتاب های کمک آموزشی اظهار کرد: من به عنوان نماینده موسسه مدرسان شریف به شما می گویم که ما برای نوشتن کتاب‌ها نیاز داوطلبان درتمام کشور را می سنجیم و سعی می کنیم درحد توان خود نقاط ضعف را پوشش دهیم. اگر در فروش کتب رتبه اول را به دست آورده‌ایم، به همین دلیل است.